Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

In de pan gehakt door een kip zonder kop

| Frank Antonie van Alphen

Niets spreekt meer tot de verbeelding dan een stad die er niet meer is. Onze stad aan de Waal herbergt veel verborgen geschiedenis. Materieel en immaterieel. Geesten bestaan, als je bedenkt wat hier allemaal nog in de bodem ligt. De stad Nijmegen kent ook een lange traditie om dat wat opgegraven is ook meteen weer zo snel mogelijk weg te moffelen.

In de achterkant van een casino, bijvoorbeeld. In een aquarium van archeologische resten. Je moet wel even zoeken als je van buiten de Waalstad komt, maar dan heb je ook wat. Want als je die Romeinse artefacten hebt weten te vinden, kun je meteen even doorlopen naar museum de Bastei, waar meer aan Romeins is tentoongesteld.

Fundament van puur bijgeloof

Een bijgelovig volkje was het, die Romeinen. Het ware rare jongens, zoals stripheld Obelix al zei. Neem nou hun behuizing. Hele steden, nederzettingen en fortificaties werden door de helden uit Rome met bezwering van het kwaad gebouwd. Geen huis, geen gezin, geen vijandig volk of wijngaard was in de ogen van de Romeinen zonder heksen, kwade geesten, boemannen of pesterige ondergoden. In elke muur van hun woning huisde wel een klopgeest. En als de heer des huizes geen gepaste maatregelen nam, werden zelfs vrouwen en kinderen behekst of de legers vervloekt waarin een man als soldaat diende.

De oplossing tegen dit gevaar moest met gepast orakel van de goden komen. Elke hut of huis, elke tempel of legeronderkomen werd gebouwd met een desperate roep om hulp tegen het boze. Het Romeinse Nijmegen stond op een fundament van puur bijgeloof gebouwd. De Kelten, die nog vóór de Romeinen Europa onder de voet hadden gelopen, waren niet veel anders geweest. Enerzijds bekeken de Romeinen dit woest-spirituele volk met argusogen, anderzijds keken ze ook veel bijgeloof van de Kelten af. Het werd een handboek voor de Romeinen.

Orakels en toekomstvoorspellingen

Een mooi voorbeeld: zo werd het hoofd van de Keltische veldheer Brân the Blessed in Britse bodem ter aarde besteld als krachtige tover tegen een invasie vanaf het vasteland. De voorstanders van de Brexit moeten dit hoofd een paar jaar geleden pas hebben gelokaliseerd en opgegraven. Een hoofd dat overigens, nadat het door de vijand van de romp was gescheiden, nog tachtig jaar lang door de Keltische strijdhorden als talisman voor de gehoopte overwinning op de vijand werd meegenomen naar diverse veldslagen. Dus wie weet wat onze Romeinen allemaal op de zuidoever van de Waal hebben begraven?! Om de vijandelijk legers tegen te kunnen houden die vanuit het noorden de rivier over wilden steken. Hele oorlogen hebben de Romeinen middels orakels en toekomstvoorspellingen gewonnen en verloren.

Je kunt geen dier verzinnen of de Romeinen wisten wel een orakel voor de toekomst uit hun vacht te plukken. Zelfs kippen moesten eraan geloven. Moesten de Romeinen ten strijde trekken, bijvoorbeeld, dan werden deze dieren tevoorschijn gehaald. Het gevogelte werd vervolgens wat voer toegeworpen - de avond voor een grote veldslag of een aanstaande inhechtenisneming van een geduchte vijand. Hier een advies: luister altijd goed naar je kippen. Kippen leggen het Ei van Columbus. Als de kippen het voer aten, betekende dat een goede uitslag de volgende dag en zou het 1-0 voor de Romeinen zijn. Weigerden de dieren echter het voedsel te eten, dan kon men beter het zwaard in de schede laten zitten en de tijd maar beter gebruiken om het kuras goed te poetsen dan ten strijde te trekken. Wie dat wel zou doen was gek. Want dan zou je als een kip zonder kop op een draagbaar van het slagveld terug worden gebracht. Als een niet meer levend voorbeeld voor de rest van Romeins Nijmegen. Met dovemansoren zonder hoofd.

 

Bijschrift headerfoto: Archeologische vondst. Mogelijk stelt deze de Romeinse god Mercurius voor (beeldarchief Regionaal Archief Nijmegen).

 

Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.  

Dit vind je misschien ook leuk

Geschreven door: Frank Antonie van Alphen
Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen