Hoe Nijmegen de dreiging van een waterramp omboog tot een uniek Rivierenpark

Stel je voor: een rivier die dwars door een stad stroomt, maar die ook een constante dreiging vormt. In de jaren 90 werd Nijmegen geconfronteerd met deze realiteit. De Waal, al eeuwenlang onlosmakelijk verbonden met Nijmegen, dreigde te overstromen. Maar wat als die dreiging kon worden omgezet in een kans? Dat is precies wat Nijmegen deed met de aanleg van het Rivierenpark. Een gedurfd project dat waterveiligheid combineert met recreatie en een rijke historie.

Paul Goedknegt, stedenbouwkundige bij de gemeente Nijmegen, was één van de bedenkers van dit bijzondere project. Hij neemt ons mee terug naar de beginfase. "Den Haag vroeg ons mee te denken over een oplossing voor het stuwprobleem van de Waal", vertelt Goedknegt. "In Nijmegen was dit probleem het grootst, door de bochten in de rivier. Samen met drie andere ingenieurs kwamen we met een gedurfd plan: een nevengeul, die we nu kennen als de Spiegelwaal."

^{_{Paul's eerste schets voor het eiland, het z.g. Plan Brokx, 2001}}

Een uniek eiland als oplossing

Zo'n 18.000 kubieke meter water per seconde moest worden geborgen. Het creëren van een eiland, stadseiland Veur-Lent, was de sleutel tot succes. Een unicum in Nederland, waar de meeste eilanden onbewoond of juist dichtbebouwd zijn. “In de verdere uitwerking had de landschapsarchitect  een cruciale rol", aldus Goedknegt. "Niet alleen voor het waterhuishoudkundige aspect, maar ook om het gebied aantrekkelijk te maken voor recreatie.

Innovatie in elk aspect

In 2006 ging het project van start en tien jaar later was het Rivierenpark een feit. Wat dit park uniek maakt, is de multifunctionele benadering. Natuur, cultuur en recreatie komen samen in een dynamisch gebied dat aansluit bij het natuurlijke verloop van de rivieren. "We hebben de rivier als mede-ontwerper benaderd", legt Goedknegt uit. "De oevers zijn zo ingericht dat ze aansluiten bij het natuurlijke verloop van de Waal en de Spiegelwaal. Het project 'Omarm de Waal', dat al liep, kreeg hiermee een prachtige kroon op het werk."

De Spiegelwaal is populair bij watersporters, de Lentse Warande wordt gebruikt door sportievelingen en zonaanbidders genieten op de zandstranden. Ook wandelaars weten het Rivierenpark goed te vinden. Het is een oase van rust in de stad, waar bewoners en bezoekers kunnen ontsnappen aan de drukte en genieten van de natuur. Het park is bovendien een aantrekkelijke locatie voor evenementen, zoals de Vierdaagsefeesten.

Maar het Rivierenpark is meer dan alleen een plek voor recreatie. Het is ook een voorbeeld van hoe innovatie op verschillende fronten kan worden toegepast. Niet alleen in de aanpak van klimaatadaptatie, maar ook in de manier waarop de omgeving werd betrokken bij het proces. "We krijgen vaak complimenten over het omgevingsmanagement", vertelt Goedknegt trots. "Mensen voelden zich gehoord en kregen een duidelijke planning en doorkijk."

Ook duurzaamheid speelde een belangrijke rol bij de aanleg. Door te kiezen voor een natuurlijk talud in plaats van een traditionele dijk, is een waardevolle ecologische verbinding ontstaan. De gemeente Nijmegen heeft bij de aanleg van het park bewust gekozen voor duurzame materialen en beheer.

Internationale erkenning

Het Rivierenpark is niet onopgemerkt gebleven en heeft verschillende nationale en internationale prijzen in de wacht gesleept. "Het is wereldwijd een belangrijk thema: hoe ga je om met klimaatverandering en wateroverlast?", aldus Goedknegt. "Nijmegen was één van de eerste steden waar dit op zo'n grote schaal werd gerealiseerd. We ontvangen nu delegaties uit 70 tot 80 landen die geïnteresseerd zijn in ons project."

De stem van de Nijmegenaar

De mening van de Nijmegenaren speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van het Rivierenpark. Zo was er aanvankelijk het plan om woningen te bouwen op stadseiland Veur-Lent. Echter, uit een stadspeiling werd duidelijk dat de Nijmegenaren het niet eens waren met de plannen, waarna de gemeenteraad besloot om dit plan te laten varen.

"We zijn nu met een landschapsarchitect en omwonenden aan het kijken hoe we van dit deel van het eiland een stadspark kunnen maken dat een dynamische rol speelt in het veranderende waterpeil en tevens een aantrekkelijke verblijfsplek en ‘stepping stone’ vormt tussen beide stadsdelen aan weerszijden van de Waal”, aldus Goedknegt.

Een inspirerend voorbeeld

Het Rivierenpark in Nijmegen is een inspirerend voorbeeld van hoe een stad kan omgaan met de uitdagingen van klimaatverandering. Door innovatie, participatie en respect voor de historie is een uniek gebied ontstaan waar waterveiligheid, recreatie en cultuur samenkomen. Nijmegenaren zijn trots op dit bijzondere project dat hun stad niet alleen veiliger, maar ook mooier en aantrekkelijker heeft gemaakt. Het laat zien dat steden niet alleen kunnen reageren op de dreiging van water, maar deze ook kunnen omzetten in een kans om de leefomgeving te verbeteren en te verrijken.

Wil je het Rivierenpark zelf ontdekken? Bekijk dan hier de wandelroute door het Rivierenpark.