Filmimpressie: Santosh – indrukwekkende film over vrouwenhaat, kastenstelsel en corruptie in India

Meteen in de openingsscene zit je middenin het chaotische Indiase verkeer. Een jonge vrouw baant haar weg te midden van luid toeterende auto’s, uitpuilende busjes, walmende tuktuks, rammelende fietsen, schreeuwende straatverkopers en blaffende straathonden.

Het is Santosh, die zojuist te horen heeft gekregen dat haar echtgenoot, een politieagent, is omgekomen bij een betoging, gedood door een moslimjongen. Haar leven stort in. Zonder haar man heeft ze niet langer recht op hun gemeenschappelijke woning, en haar schoonfamilie, die haar als weduwe naar Indiase traditie in hun midden zou moeten opnemen, wijst haar af. “Niemand wil een gebruikt bord terug”, wordt haar toegevoegd wanneer ze na zijn overlijden haar opwachting maakt bij de schoonfamilie. Haar eigen familie ontbeert de middelen om haar te onderhouden. Ze staat er als vrouw alleen voor, geen gemakkelijke opgave in India, waar vrouwen afhankelijk zijn van hun (schoon)familie.

Nabestaandenvacatures

Dan blijkt de politie een regeling ‘nabestaandenvacatures’ te kennen. Echtgenotes van omgekomen politieagenten mogen de baan van de overledene overnemen. Santosh grijpt die mogelijkheid met beide handen aan. De politie-inspecteur onder wie ze valt biedt haar een kamer aan, met als tegenprestatie dat ze zijn hond uitlaat en voor ze naar het werk gaat zijn vrouw helpt met koken. Zo gaat dat kennelijk in India.

Dun koord

Het politieapparaat is doordrenkt van vrouwenhaat, kastendenken en corruptie. Santosh balanceert op het dunne koord tussen haar rechtvaardigheidsgevoel en de – lang niet altijd integere – mores van de politie. Wanneer zij een ongeruste man wiens dochter vermist is, meeneemt naar het bureau om aangifte te doen, is dat niet waar haar collega’s op zitten te wachten. Voor het opstellen van een aangifte moet de analfabete man maar naar de schoenmaker, die wel kan lezen en schrijven. De redenering: als wij als politie de aangifte opstellen dan krijgen we te horen dat we het niet eerlijk hebben opgeschreven. De werkelijke reden is waarschijnlijk dat de man behoort tot de laagste kaste, de Dalits, de onaanraakbaren, en ze niet genegen zijn hem te helpen. Verontachtzaming en slechte behandeling van mensen uit lagere kasten is doodnormaal, merkt Santosh tot haar ontsteltenis.

Vrouw in mannengemeenschap

De politie is een sterk hiërarchische organisatie, waar corruptie welig tiert. Moeilijk genoeg dus voor iemand onderaan de ladder, maar als vrouw in de mannengemeenschap heeft ze het extra zwaar. De mannen vormen een hechte gemeenschap, vrouwelijke collega’s worden moeizaam geaccepteerd. Wanneer ze op patrouille gaat met een oudere, vrouwelijke inspecteur, Sharma, krijgt ze meer mogelijkheden om zich waar te maken. Maar ook die routinier houdt er bedenkelijke praktijken op na. Ze betrappen samen een vozend stelletje, wat kennelijk verboden is. De jongen moet als straf twintig push ups doen en daarbij telkens ‘sorry’ zeggen. Santosh moet erop toezien. De jongen doet braaf de push ups, grijpt haar hand en smeekt haar het niet aan zijn moeder te vertellen. Als hij loslaat blijkt hij een geldbiljetje in haar hand te hebben achtergelaten. Het is niet de enige keer dat we een bankbiljetje van eigenaar zien wisselen. Corruptie tiert welig in het politiecorps.

Langzaam schikt Santosh zich in haar situatie; ze conformeert zich aan de mores bij de politie. Op een dag is er een opstootje voor het bureau, er is een meisje van een jaar of vijftien verkracht, vermoord en in een waterput gedumpt. Met collega Sharma gaat Santosh op zoek naar de verdachte. Sharma stookt haar op tegen moslims. De man van Santosh is immers gedood door een moslimjongen. Een jonge moslim wordt als verdachte aangemerkt, ze nemen hem mee naar het bureau. Een gruwelijk verhoor volgt, er wordt geschopt, geslagen, gewaterboard. Santosh, opgehitst, gaat helemaal los en slaat het hulpeloze slachtoffer met een zware leren riem waar ze hem maar raken kan. De gewelddaden en martelingen worden overigens niet expliciet in beeld gebracht. De illusie alleen al is huiveringwekkend.

De akelig toegetakelde jongen blijkt de volgende dag overleden. “Hij heeft zich verhangen”, heet het. Santosh is erg aangeslagen, collega Sharma zit er niet mee. Die gaat langs bij de ouders om te vragen wat ze willen hebben zodat ze hun mond houden.

Santosh buiten schot

Dan blijkt dat de lijkschouwer sporen op het lichaam heeft gefotografeerd van de zweepslagen met de leren riem. Uiteindelijk wordt Sharma geschorst om het gebeurde. Ze heeft Santosh buiten schot gehouden door haar rol in het rapport over het gebeurde te verzwijgen. Die gaat dus vrijuit. Maar Santosh’s geweten speelt op: “We hebben helemaal niet geluisterd naar wat hij te vertellen had. Misschien was hij wel onschuldig”.

"Een absloute aanrader, de film Santosh."

Ben jij benieuwd naar de speeltijden van de film Santosh in LUX? Check dan hun filmagenda.