Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

De Waalgaard: voedselbos aan de Waal

| Luus Veeken

Vier jaar geleden nog maar lag in Weurt aan de Waal, op een kwartiertje fietsen vanuit Nijmegen, een perenboomgaard. Bijna drie hectare onafzienbare rijen perenbomen. Heerlijke peren trouwens. Inmiddels is het perceel met de knoestige perenbomen getransformeerd tot de Waalgaard, een gul voedselbos met moestuin waar biodiversiteit, ruimte voor de natuur en gemeenschapszin het uitgangspunt vormen. IntoNijmegen nam een kijkje in de weelderige Waalgaard en sprak te midden van tomatenplanten, duindoornstruiken en met fruit beladen bomen met Joke Feenstra, een van de initiatiefnemers. 

Magneet

Voor mensen uit de omgeving die willen bijdragen aan een andere landbouw is de Waalgaard een magneet. Tegen een vast bedrag per maand kun je als oogstgenoot wekelijks je portie kraakverse, onbespoten groentes, kruiden en fruit komen oogsten. Ook vinden mensen met afstand tot de arbeidsmarkt er onder professionele begeleiding een werkplek en doen volop mee. Heb jij ook groene vingers of wil je die krijgen, dan kun je een handje helpen bij het tuinonderhoud. De Waalgaard is daarnaast een ontmoetingsplek; altijd gelegenheid voor een praatje, gezamenlijk koffiedrinken, ervaringen en recepten uitwisselen. Kinderen zijn welkom. 

Van perenboomgaard tot voedselbos

Landbouwbedrijven, dat moet toch anders kunnen, meer in samenwerking met de natuur, dacht Joke Feenstra zo’n jaar of tien geleden. Meer biodiversiteit, respect voor de natuur, samen met de lokale gemeenschap. Ze begint zich te verdiepen in de mogelijkheden, volgt onder meer een cursus over voedselbossen, wil wat ze geleerd heeft in praktijk brengen en een eigen voedselbos opzetten.

Wanneer ze medecursist Frank de Gram ontmoet en het tussen hen klikt is de puzzel snel gelegd. Joke, van origine commercieel econoom, denkt vooral vanuit de klant, Frank heeft ervaring met werken met mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Samen ontwikkelen ze een concreet plan voor een voedselbos, waar oogstgenoten zelf kunnen oogsten. Ze richten een coöperatie op, Arbres, zoeken coöperatieleden die het plan mee willen bekostigen, weten startkapitaal te regelen en gaan op zoek naar een geschikte locatie. Daarbij stuiten ze op een perenboomgaard langs de Waal in Weurt. Ze zien wat het kan worden en geschikte grond is schaars. De beslissing is dan ook snel genomen: “We doen het!” 

Tweede leven voor de perenbomen

“Je hoort wel: een voedselbos is voor luie boeren, de natuur doet het werk”, gniffelt Joke. “Nou, hier niet hoor. Het was veel meer werk dan ik had gedacht”. Ze somt op: “Perenbomen eruit, nieuwe aanplant erin. We hebben water aangelegd, houtsnippers verspreid, grassen en kruiden rond de bomen verwijderd. Het is hard werken.” Met een loonwerker en een legertje vrijwilligers gaan ze in 2020 aan de slag met het uitgraven, inpakken en afvoeren van de perenbomen. Een immens karwei, zwaar werk ook. “We zijn er bovendien in geslaagd zo’n 2500 perenbomen een tweede leven te geven, ze te verkopen. Daar zijn we echt heel blij mee”, zegt Joke niet zonder trots. 

Denken vanuit de klant

De tuin is zo ingericht dat oogstgenoten zelf kunnen oogsten. Anders dan in de meeste voedselbossen wordt er gesnoeid en staan alle gewassen in rijen, als in een boomgaard. Daarom noemen ze de Waalgaard een voedselbosgaard. De rijen zijn genummerd, zodat makkelijk is aan te geven welke rij plukrijp is. Joke kent iedere oogstgenoot en ziet kans met elk van hen een praatje te maken wanneer ze komen oogsten. ”Ik denk altijd vanuit de klant. Mijn ouders hadden vroeger namelijk een winkel”, verklaart ze.

Inmiddels is er een hele community gegroeid rond de Waalgaard. Jonah Lardinois, inmiddels vennoot, is het team Joke en Frank komen versterken. Zo’n 85 oogstgenoten komen wekelijks oogsten. Rond de vijftien vaste vrijwilligers komen regelmatig een handje helpen. Er zijn 25 deelnemers met een werkervaringsplaats, die ook oogst mee naar huis nemen. Een van hen heeft een jaar bij de Waalgaard gewerkt en gaat nu een landbouwopleiding volgen. Ze heeft ontdekt hoe fijn het werken hier is. Mooi resultaat, dat is precies de bedoeling van een werkervaringsplaats: ervaring opdoen en uitstromen naar opleiding of betaald werk.

Impact Award

Voedselproductie in samenwerking met de natuur is voor Joke, Frank en Jonah meer dan een werkwijze, het is ook een missie. De Waalgaard wil graag anderen tot inspiratie zijn, impact hebben. Daarom zijn er regelmatig open dagen, leidt Joke groepen rond van organisaties voor natuur- en milieueducatie als Dijkmagazijn en IVN, teamuitjes van de gemeente en van Jong-RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland). “Ze vinden het inspirerend, voelen zich na hun bezoek weer helemaal opgeladen”, vertelt Joke. 

De kers op de taart: Vorig jaar heeft de Waalgaard de Impact Award van de gemeente Nijmegen ontvangen. De Impact Award is een erkenning voor bedrijven die een positieve invloed hebben op het milieu en op het sociale domein. “Denk je eens in: een zaal met tweehonderd ondernemers en dan zijn wij het die de juryprijs krijgen. Dat voelde echt als een erkenning.” Joke glundert nog na.

Arbres

Op missie om biodiversiteit en voedselzekerheid voor de toekomst te waarborgen laten Joke, Frank en Jonah – gedreven als ze zijn – het niet bij de Waalgaard. Ze hebben een overkoepelende organisatie opgericht, Arbres, die als broedplaats voor voedselbossen dient en met advies en ontwerp projecten ondersteunt. 

Op Landgoed Grootstal in Malden is Arbres inmiddels een tweede voedselbos gestart: de Heerlijke Bosgaard. “Dat was wat eenvoudiger dan de Waalgaard”, vertelt Joke. “Er hoefden geen bomen uit. Er was gewoon een wei waar we meteen konden beginnen met planten”. Veel minder werk dus. 

Voedselbos zoekt boer

Inmiddels heeft het ondernemende drietal al een derde locatie in de steigers: het grondonderzoek is verricht, geld is beschikbaar, de eerste gewassen al in de grond. In het najaar kan er verder geplant worden. Ze zijn nog op zoek naar een boer die het voedselbos onder zijn/haar hoede wil nemen. Heb je belangstelling? Neem een kijkje op www.arbres.nl.

Benieuwd geworden naar de voedselbosgaard aan de Waal? Kom op gerust een keer kijken. Iedere zaterdag is er gelegenheid om de moestuin te bezoeken. Of beter nog: kom op een meewerkdag een handje helpen. De Waalgaard is te vinden aan de Scharsestraat 8, Weurt (ingang bij de dijk). Meer informatie: www.waalgaard.nl. 
 

Fotografie: Toon de Vos

 

Dit vind je misschien ook leuk...

Geschreven door: Luus Veeken Bekijk profiel
Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen