Concertimpressie: Mivos Quartet - memorabel concert in Galerie Marzee

| Thomas Wijsman

Nee hoor, hedendaagse muziek is lang niet altijd ‘moeilijke’ muziek. Veel van die composities zijn prima te begrijpen en te doorvoelen als je bereid bent je vertrouwde verwachtingen even opzij te zetten. Als je ervoor openstaat om onbevangen te luisteren en je te laten verrassen door een rijk palet van klanken, harmonieën en ritmes. En dit is precies het soort muziek waarop het Mivos Quartet ons zondag 20 oktober 2024 in Galerie Marzee trakteerde. 

Het gerenommeerde Mivos Quartet is een sprankelend New Yorks strijkkwartet. Het kwartet zet zich volledig in om een gevarieerd publiek te laten genieten van een verscheidenheid aan hedendaagse composities. Ze zijn open minded en werken samen met tal van andere musici. Ook jazzfestivals schuwen ze niet. Tijdens het concert in Marzee - het eerste concert van dit seizoen georganiseerd door Moderne Muziek Nijmegen - spelen ze gloednieuwe composities en enkele stukken van eerdere datum, uit de late twintigste eeuw.

Vierde kwartet Glass, May Our Centers Hold, Ashes

Het kwartet begint met het vierde kwartet van Philip Glass, gecomponeerd in 1989. Het vierdelige stuk draagt de bekende kenmerken van Glass: hypnotiserend door herhalende motiefjes en meanderende akkoordprogressies. De componist maakt met minimale middelen een diep emotionele impact op de luisteraar. Het eerste deel opent melodieus en traag, met grote muzikale gebaren en snelle streken. Vervolgens wordt de muziek schriller. Het geluidsbeeld is breed en ruimtelijk. Deel twee gaat dromerig van start, hypnotiserend, met tonen in het hogere bereik, begeleid door een onverstoorbare, warm vibrerende cellolijn. In het derde deel klinken welluidende harmonieën en brede gebaren, met stijgende en dalende notenlijnen. Het vierde deel is een korte reprise van het voorgaande, maar met subtiele variaties. Tegen het eind klinkt een nadrukkelijke, dalende muzieklijn.

De veelzijdige componist en jazztrompettist Ambrose Akinmusire uit Oakland schreef speciaal voor Mivos de compositie May Our Centres Hold (2023) en beleeft in Marzee zijn Nederlandse première. Inzet met flageoletten (ijle, delicate, haast fluitachtige tonen),  langzame glissando’s (glijtonen) en af en toe een attack op de cello. Breed legato afgewisseld met staccato. Tussendoor melodische cello-loopjes. Soms is de muziek delicaat en mysterieus, dan weer krachtig en dominant. Hoewel elk instrument zijn eigen pad lijkt te volgen, vloeien de klanken samen tot een geheel.

Ingrid Laubrock liet zich voor haar compositie Ashes uit 2022 inspireren door een daad van haar vader. Direct na de Russische invasie van Oekraïne schreef hij een brief aan Poetin met een smeekbede de oorlog te beëindigen. De compositie begint verontrustend met agressieve, ruw klinkende korte streken, vele opwaartse glissando’s en pizzicato (een snaar tokkelen voor een kort, explosief geluid). Daarna volgt een klagend gedeelte met ijle tonen, waarin de cello af en toe een sprankje hoop biedt. Na een korte rustperiode ontstaat er een chaotisch klankbeeld, met een abrupt einde van het stuk.

Lichtgevend dier: 'lift – tilt – filter – split'

Michaela Catranis vond voor haar compositie 'Luminous Animal' inspiratie in het gelijknamige gedicht van Tony Moffeit. Het gedicht bezingt de bevrijding van innerlijke demonen en het volgen van je eigen authentieke pad, als een stralend dier dat zijn ware zelf omarmt in het licht van zijn innerlijke waarheid. Het stuk opent met ijle tonen, langzame trillers en zachte staccatissimo-streekjes. Bij een ‘adempauze’ hoor je in de verte een blaffende hond, een vertederend moment. Het klinkt als een bescheiden commentaar van het lichtend dier. Daarna volgt een overvloed aan glissando’s, als een kakofonie van gillende keukenmeiden. Perfect geïntoneerde, tweestemmige flageoletten, stuiterende strijkstokken en pizzicato-noten die klinken als losse regendruppels. Flageolet-trillers, heel bijzonder.

Het concert sluit af met het Strijkkwartet Nr. 3: 'lift – tilt – filter – split' van Alex Mincek. Met dynamische texturen wil hij fysieke vormen, tastbaarheid en beweging weergeven. Veel passages hebben bijna identiek ritme, timbre, toonhoogte en registerinhoud, maar de verdeling verandert voortdurend. Dit resulteert in muziek die altijd hetzelfde en toch steeds anders klinkt, afhankelijk van hoe de luisteraar luistert, aldus Mincek. De compositie heeft een plotseling begin met kwart-lange streken, pizzicato, glissando’s en rondjes op de snaren draaien met de strijkstok (‘arco circolare’). Snelle en langzame streken wisselen elkaar af, ijl maar goed gearticuleerd. Even spelen alle strijkers met helemaal gekantelde strijkstokken – heel ijl – de cellist strijkt zelfs vluchtig achter de kam. Je hoort af en toe korte schurende streken – als een knarsende deur of knarsende tanden. Ook een hinkstap-achtig ritme met kwart-streken (gespeeld met het middelste kwart van de strijkstok). De eerste viool speelt flageoletten, hoog op de snaren. De tweede viool gebruikt weer de arco circolare-techniek, met sordine (dempertje), bijna onhoorbaar. De cellist laat zijn snaren ‘zingen’, vooral op het eind.

Memorabel concert

Het viertal is perfect op elkaar ingespeeld. Ze maken muziek zonder uiterlijk vertoon, met gevoel en precisie. Minieme functionele lichaamsbewegingen en mimiek ondersteunen het vloeien van de muziek en zorgen voor een soepele onderlinge afstemming. Alles bij elkaar een memorabel concert in Galerie Marzee. 

Ben jij beniewd naar Galerie Marzee en hun evenementen? Check dan hun website. Meer informatie over Moderne Muziek Nijmegen lees je in ons interview of vind je op modernemuziek.nl.

 

Fotografie: Henk Beenen

Dit vind je misschien ook leuk...