Poëzieplaats de Gruitberg: eerbetoon aan de Nijmeegse stadsdichters
Eind januari werd de Gruitberg omgetoverd tot een steeds groener wordende binnentuin die dienst doet als eerbetoon aan de negen stadsdichters die Nijmegen heeft gekend. Initiatiefnemer Roy Potijk en ontwerper Sharon Geschiere vertellen aan IntoNijmegen hoe dit kunstproject tot stand kwam.
Tot voor kort was de Gruitberg, een binnenplaats nabij het levendige Koningsplein, een grijze betonbak waar omwonenden hun auto's parkeerden en medewerkers van de omliggende winkels hun pauzesigaretje rookten. Tegenwoordig is het plein een stuk groener en zijn de muren versierd met citaten uit gedichten van de negen stadsdichters van Nijmegen. Oud-bewoner Roy Potijk (Stichting Otis Talent) wierp enkele jaren geleden het idee op bij het project Hartje Nijmegen om iets te veranderen aan het plein. De gemeente was enthousiast en niet veel later werd product- en interieurontwerper Sharon Geschiere erbij betrokken om het idee een concrete vorm te geven.
Initiatief van oud-bewoner
Het idee om iets met het plein te doen ontstond al zes jaar geleden. Roy woonde destijds in een bovenwoning die uitkeek op de grijze parkeerplaats. ‘Ik zat op mijn dakterras te genieten van de rotzooi’, vertelt hij spottend. ‘Ik zag op een gegeven moment dat er veel dichtgemetselde ramen zaten, waardoor het leek alsof er eerst schilderijtjes hadden gehangen. Ik kreeg het gevoel om weer iets terug te hangen.’
Niet veel later deelde hij zijn concept met Amal Karam, de toenmalige Nijmeegse stadsdichter, en samen gingen zij aan de slag met het schrijven van een klein projectplan. ‘Al snel kwam toen het idee om de stadsdichters daarbij te betrekken.’ Hoewel het idee positief werd ontvangen, kwam het niet gelijk van de grond. ‘Er moeten heel veel neuzen dezelfde kant op staan’ aldus Roy, doelend op de grote hoeveelheid pandeigenaren rondom het plein. Het gemeentelijke project Hartje Nijmegen, in 2020, waarin mensen werd gevraagd om ideeën voor verbetering van de binnenstad in te dienen, zorgde echter voor een opleving. ‘Dit was wel een kans om het nog een keer aan te dragen’.
Van de grond
De gemeente reageerde positief en onder leiding van Colet Falke, projectleider stadsontwikkeling, kwam het project toch eindelijk van de grond. Zij benaderde de huidige stadsdichter Heidi Koren om mee te denken en ook ontwerper Sharon, die al eerder ontwerpen maakte voor grote festivals, om een ontwerp te pitchen. ‘Ik ben me gaan inlezen over de geschiedenis, stadsdichters en wat ‘gruit’ is,’ vertelt Sharon over haar voorbereiding. Zo kwam ze erachter dat gruit een kruidenmengsel is dat vroeger gebruikt werd om bier te conserveren. ‘De afbeelding van dat kruidenmengsel staat nu ook op de afvalcontainers’, zegt Sharon opgewekt.
Sharon kreeg daarnaast de gedichten toegestuurd die de dichters al jaren geleden in het eerste stadium zelf aan Roy en Amal hadden aangedragen. De ontwerper koos er uiteindelijk voor om van ieder gedicht een citaat in grote witte letters af te beelden op de gevels. ‘Als je negen gedichten naast elkaar zet op een plek waar al veel graffiti en onrust is, verdwijnt het,’ legt ze uit. ‘Je moet het groots aanpakken.’
Daarnaast had Sharon nog een tweede voorwaarde: groen toevoegen. ‘Het is een stenen jungle, er moet echt iets mee gebeuren want anders zal het nooit aantrekkelijk worden’, luidde haar betoog. Sharon had ambitieuze plannen voor het plein, zo zou er een verticale tuin op de gevels moeten komen. ‘De aanleg ervan bleek een ton te kosten, dus we hebben toen voor de budget-versie gekozen.’ Er werden verschillende klimplanten en kruiden geplaatst die door onderhoud van de winkeleigenaren en bewoners hopelijk zullen groeien en de muren gaan vergroenen.
De negen stadsdichters van Nijmegen
Na enkele jaren en een minimaal aantal tegenslagen kon de binnenplaats feestelijk geopend worden. Dit viel samen met de lancering van de nieuwe website van de stadsdichters. Tijdens de opening droegen veel van de stadsdichters, onder wie de huidige stadsdichter Heidi Koren, hun eigen werk voor. Mensen die de opening gemist hebben kunnen alsnog genieten van de voordrachten van de dichters via de app Vers. Hierop hebben alle dichters hun gedicht ingesproken. De app kan gedownload worden via een QR-code bij de ingang van de Poëzieplaats.
Altijd in beweging
Zowel Roy en Sharon hopen dat het plein in ontwikkeling blijft. Roy: ‘Volgend jaar komt er weer een nieuwe stadsdichter. Dat zou betekenen dat zolang het stadsdichterschap blijft, het plein in beweging blijft.’ Sharon voegt daaraantoe: ‘Ik zou het heel vet vinden als het echt een groene oase wordt.’ Ze hoopt daarnaast ook dat bewoners en pandeigenaren hierbij zullen helpen en zelf ook groen gaan toevoegen. Ook Roy is het daarmee eens en hoopt dat het een aanstichter is voor de rest van de stad: ‘Ik hoop dat het centrum in zijn geheel wat groener wordt.’
De Poëzieplaats is te vinden in expeditiesteeg de Gruitberg achter het Nijmeegse Koningsplein. Meer informatie is te vinden op de website van de Nijmeegse stadsdichters.
Fotograaf: Toon de Vos
Headerfoto: Marcel Krijgsman