Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

Nijmeegs bewijs voor oudste stad mogelijk al lang in eigen handen

| Daan de Bruin

Als Maastrichtenaren en Nijmegenaren elkaar ontmoeten laait haast onvermijdelijk een historische discussie op. De Limburgse Maasstad en de Gelderse Waalstad zijn al tijden in discussie over welke stad zich de oudste van Nederland mag noemen. Maar staat het antwoord niet al jaren midden in de Nijmeegse binnenstad? 

Hoewel niet alle Nijmegenaren hiervan op de hoogte zijn, is tijdens de opgravingen op Kelfkensbos in 1980 een van de meest spraakmakende historische vondsten in Nijmegen ooit gedaan: twee restblokken van wat ooit een majestueuze erezuil was. De originele restanten van deze zogenaamde ‘Godenpijler’ worden tegenwoordig tentoongesteld in het Museum het Valkhof. Een replica van dit eremonument is verwerkt in het kunstwerk ‘Noviomagus’: de zonnewijzer op het plein voor het museum (een werk van Rutger Fuchs en Ram Katzir – zie afbeelding hieronder). Er zijn meerdere verhalen in omloop over waar de Godenpijler precies een eerbetoon aan was. Het meest aannemelijke is die van dr. Titus Panhuysen. 

Panhuysen is dé expert op het gebied van Romeinse beeldhouwkunst in Nederland. Volgens Panhuysen is de Godenpijler een eremonument voor keizer Tiberius (42 v. Chr. – 16 na Chr.) ter herinnering aan de overwinningen van zijn veldheer en legeraanvoerder Germanicus. 

Panhuysen verbindt dit Nijmeegse monument met de triomftocht in Rome, die Germanicus voor die overwinningen kreeg in het jaar 17 na Christus. Volgens Panhuysen is de Godenpijler een historisch Nijmeegs kroonjuweel en kan het monument in verband worden gebracht met de vroegste stichting van de stad. Hij beweert zelfs dat de restanten van de Godenpijler een uniek document vormen voor de oudste stadsstichting op Nederlandse bodem. 

Keizer onder de Goden

Op drie van de vier zijden van de zuil is het reliëf van verschillende Romeinse goden te zien. Op de eerste twee zijden van de Godenpijler staan de Romeinse godinnen Diana en Ceres afgebeeld. Diana is de godin van de jacht en de wilde natuur en Ceres is de godin van de akkerbouw en de moederliefde. Op de derde zijde staat de god Apollo afgebeeld, de beschermgod van keizer Augustus. Hij is voor de Romeinen niet alleen een reddende god, maar ook de god van de muziek en levensvreugde. Het lijkt wel voorbestemd, met de bruisende stad die Nijmegen vandaag de dag is. 

Op de vierde zijde van de zuil staat – misschien tot zijn eigen teleurstelling – niet de succesvolle veldheer Germanicus, maar diens keizer, Tiberius. De godin van de overwinning, Victoria, houdt een lauwerkrans boven Tiberius’ hoofd. De overwinningen van veldheer Germanicus werden aan zijn keizer, Tiberius, toegekend.

Nijmegen de oudste stad van Nederland?

Maar kan de Godenpijler de discussie tussen Nijmegen en Maastricht beslechten? Nee, de vraag welke stad de titel van ‘oudste stad van Nederland’ mag dragen zal hiermee niet beantwoord worden. Panhuysen zegt dan wel dat de Godenpijler in verband gebracht kan worden met de stadsstichting van Nijmegen, maar geeft ook aan dat daarmee nog niet is bevestigd dat Nijmegen de oudste stad van Nederland is. Wij Nijmegenaren weten in ieder geval wat onze favoriete stad van Nederland is. Liever zelf een conclusie trekken? Iedereen is van harte uitgenodigd in Keizerstad Nijmegen! 
 

Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.  

Dit vind je misschien ook leuk

Geschreven door: Daan de Bruin
Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen