Bart Groothuijze: levensredder met helmen

“Guarding Heads. Saving Lives.” Dat lees je op de website van de Nijmeegse stichting CASTODIAN. Bart Groothuijze richtte deze stichting op met een belangrijke missie: het aantal verkeersdoden door een hoofdverwonding onder motorrijders verminderen. Hoe hij dit doet? Dat vertelt hij je zelf.

‘Een helm, dat vind ik een spannend object: het ziet er simpel uit, maar dat is het eigenlijk helemaal niet,’ vertelt Bart Groothuijze vanuit zijn werkplek bij StartUp Nijmegen. Een paar jaar geleden deed hij de ontdekking dat motorrijders – vaak onbewust – grotere én meer levensgevaarlijke risico’s lopen dan nodig is. Daarom richtte hij stichting CASTODIAN op, waarmee hij data en kennis verzamelt om de veiligheid van motorrijders te verbeteren. Die kennis draagt hij uit naar overheden, hulpdiensten, verzekeraars, helmfabrikanten en motorrijders zelf.

Nadat Bart zo’n twaalf jaar in de motorzaak had gewerkt naast zijn opleiding, lonkte de wijde wereld. ‘Ik ben eigenlijk elke twee, drie jaar iets anders gaan doen,’ vertelt hij. ‘Sales, business development, marketing,  communicatie… Dat vind ik leuk om te doen, het liefst ook allemaal. En als ik eenmaal iets gezien heb, been there, seen that, done that, dan wil ik iets anders!’ Maar vier jaar geleden kwam hij toch weer bij de helmen terecht, zijn oude liefde.

Op onderzoek uit

‘Een van mijn grootste hobby's is het bedenken van businessmodellen. Ik zie overal kansen,’ zegt Bart. Zo zag hij een aantal gerenommeerde motorzaken sluiten, omdat ze niet op konden boksen tegen de online concurrentie. ‘Dat is zonde, want daarmee gaat veel en soms levensreddende kennis en expertise verloren. Daarom heb ik een aantal diensten bedacht, waarmee motorzaken meer klanten over de vloer kunnen krijgen. Bijvoorbeeld een jaarlijkse helmveiligheidsinspectie en re-fitting. Want door het dragen wordt een helm ruimer, en een te grote helm is niet meer veilig. Maar toen waren er welgeteld nul dealers die dat interessant vonden.’

Bart werd aan het denken gezet: kon hij iets verzinnen dat rechtstreeks impact had op de motorrijder, zonder de tussenkomst van een dealer? Dat vormde het beginpunt van zijn onderzoek naar de veiligheid van helmen. ‘Jaarlijks sterven wereldwijd 1,35 miljoen mensen in het verkeer, waarvan 400.000 motor- en brommerrijders,’ vertelt Bart me. Het overgrote deel sterft aan een hoofdverwonding. ‘Hier in Nederland, maar ook wereldwijd, gaat het bij verkeersveiligheid altijd om fietsers en voetgangers, en vrijwel nooit over motor- en brommerrijders. Zij zijn voor mij de vergeten groenten onder de verkeersslachtoffers. Van alle verkeersdoden wereldwijd valt 54% onder de zogenaamde “Vulnerable Road Users” en daarvan is 28% motor- of brommerrijder!’

‘Wereldwijd zijn er zo’n 600 miljoen motor- en brommerrijders,’ vervolgt Bart. ‘Ongeveer de helft daarvan draagt een helm. Dat vind ik heel weinig! In landen met helmplicht sterft alsnog 75% van de verongelukte motor- en brommerrijders aan een hoofdverwonding. Dat kan toch niet waar zijn?’

Hij ontdekte de twee belangrijkste oorzaken. 'Enerzijds: het dragen van een helm die voor de gebruiker niet veilig is, of helemaal geen helm. Anderzijds: de poorpost crash response, oftewel slechte hulp na het ongeluk. De meeste motorrijders verongelukken buiten de bebouwde kom, in een bocht, bij een eenzijdig ongeval. Als je pech hebt, raak je na de val met motor en al van de weg. Dan ziet niemand dat een ongeval heeft plaatsgevonden en gaat men jou ook niet snel vinden. Dat vind ik een grote en onnodige misstand.’

Op weg naar een oplossing

‘Onder de Social Development Goals (SDG) van de Verenigde Naties is onder Good Health & Wellbeing opgenomen dat in 2050 het aantal verkeersdoden teruggebracht moet zijn naar nul,’ vertelt Bart. ‘Dat er in 2050 géén verkeersslachtoffers meer zijn, lijkt me sterk. Maar het aantal doden onder motor- en brommerrijders is op korte termijn met zeker 30% terug te brengen. Hoe? Door het probleem bij de basis aan te pakken: bij de helm-veiligheid. En het is niet moeilijk of duur om er op korte termijn voor te zorgen dat wereldwijd méér mensen een veilige(re) helm dragen!’

‘Er zijn zeven aspecten die een helm veilig maken voor zijn eindgebruiker. Het zijn zeven open deuren, maar we hebben gemerkt dat bijna niemand die kennis heeft. Laatst sprak ik een motorrijder die al 15 jaar met dezelfde helm reed. Een helm is op na 7 jaar, of je hem nou gedragen hebt of niet. Het materiaal veroudert en verliest daarmee zijn demping. Die man wist dat niet. Bovendien was zijn vizier zo bekrast: ik denk dat hij overdag meer sterren zag dan ‘s nachts. Er is niemand die daarnaar kijkt. Dan heb ik het over gebruikers, maar ook over autoriteiten die erop zouden moeten toezien, over dealers en verzekeraars. Daarom willen we deze kennis met onze stichting uitdragen.’

^{De HDSL}

Voor een betere post crash response bedacht Bart bovendien de Helmet Device for Saving Lives (HDSL): een klein schijfje in je helm, met jouw persoonsgegevens en een aantal sensoren. Op het moment dat je crasht, stuurt de helm een signaal naar 112 met gegevens over het ongeluk en het slachtoffer: wie je bent, waar je bent gecrasht en met welke snelheid. ‘Er zijn wel soortgelijke productjes op de markt, maar die sturen géén informatie aan 112 en zijn ook schrikbarend duur. Ik vind dat veiligheid voor iedereen betaalbaar moet zijn, dus ons doel is om het zo goedkoop mogelijk te maken. Een vervolgstap is om meerdere sensoren in het binnenwerk van de helm te plaatsen, zodat wordt gemeten waar precies op het hoofd de impact heeft plaatsgevonden. Dat is voor neurologen en IC-personeel heel interessant.’

Missiewerk

‘Eerst was ik altijd bezig met het creëren van producten om daarmee geld te verdienen, maar dit is anders, dit is een soort levensdoel geworden,’ zegt Bart. Via zijn stichting CASTODIAN is hij nu met allerlei grote organisaties in gesprek, zoals het Fonds Slachtofferhulp en de Hersenstichting. Ook werkt hij aan een webshop waar de HDSL verkocht gaat worden, maar ook andere veiligheidssnufjes, zoals reflecterende stickers met een QR-code, waarmee je informatie over een crash kunt uitlezen. ‘Wij komen met oplossingen die wel eenvoudig, maar zeker niet standaard zijn. Omdat het bovendien gaat over “vergeten groenten”, waar vooralsnog te weinig aandacht voor is, is er nog veel missiewerk te verrichten. En daar kunnen we vanuit CASTODIAN alle steun bij gebruiken.’