Theaterimpressie: De exploderende walvismusical in Theater Het Badhuis
Het is vrijdagochtend en in Theater Het Badhuis in Nijmegen-Oost zitten twee groepen 7 en 8 van OBS De Muze te wachten om als eerste publiek de presentatie van De exploderende walvismusical te mogen zien. De voorstelling is een fantasierijke muzikale vertelling over een samenleving die dacht dat zij jaren geleden het water al had weggejaagd, maar waar plots een walvis aanspoelt. Deze voorstelling-in-wording is gemaakt door actrice, schrijfster en regisseur Elsa van Dijk, voortgekomen uit haar LAB Oost-residentie in Theater Het Badhuis.
Een nieuwe broedplaats
De Exploderende Walvismusical is voortgekomen uit de residentie van Elsa van Dijk bij LAB Oost, een initiatief dat jonge makers in de podiumkunsten de kans biedt om nieuw werk te ontwikkelen voor een jeugd- en jongerendoelgroep van 4 tot 18 jaar. Uit 49 aanmeldingen werd Van Dijk geselecteerd voor een residentie van vier weken, waarin zij in Theater Het Badhuis kon werken aan haar voorstelling. De residentie wordt afgesloten met presentaties in verschillende theaters, waaronder Theater Het Badhuis, Stadsschouwburg Nijmegen, Concertgebouw De Vereeniging en Theater a/d Rijn in Arnhem. De presentatie in Het Badhuis is de eerste van deze reeks.
De magie van het meedoen
Elsa en de acteurs hebben eerder een bezoekje aan OBS De Muze gebracht en zijn met beide groepen in gesprek gegaan. Ook oefenden ze een interactief stukje waarbij de kinderen tijdens de voorstelling mogen meeklappen en tekst mogen roepen. Zo zijn de klassen dus onderdeel van het maakproces en dat maakt het geweldig om het resultaat daarvan nu in het echt te zien. Wanneer Judith van der Velden, aanjager van LAB Oost, een welkomstwoordje doet, luisteren de kinderen dan ook aandachtig.
Er zijn ook mensen uit het veld aanwezig. Zo is er een lid van de Commissie Groei van de Gemeente Nijmegen, een theatermaker die uit persoonlijke interesse het resultaat van de residentie wil zien en natuurlijk de initiatiefnemers van LAB Oost, onder andere de directeur van Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw de Vereeniging, De directie van Theatergroep De Horde en eerdergenoemde Judith van der Velden, die vanuit de Gemeente Nijmegen de opdracht kreeg om een talententraject voor jeugdtheater in Nijmegen en Oost-Nederland te onderzoeken. Na haar korte en informele praatje mag iedereen naar binnen.
Sart de zee!
Op de vloer staan vier mensen. Het zijn eigenlijk gewone mensen en toch zijn ze door hun kleding en houding een beetje eigenaardig. Elsa geeft aan dat de voorstelling nog niet af is, dat ze als maker middenin een proces zit en dat ze tussendoor nog wat dingen zal vertellen, zodat het een logisch en te begrijpen verhaal wordt. En dan geeft ze het teken aan de techniek: ‘Start de zee’. Daarmee is de toon gezet van een fantasiewereld die de kinderen niet meer loslaat tot het zaallicht weer aangaat.
Het decor lijkt een samenraapsel van spullen, wat het daadwerkelijk ook is, alleen heeft ieder ding dat op het podium staat een functie die je van te voren niet verwacht. De rekwisieten die de acteurs gebruiken zijn grotendeels afkomstig van de zolder van Het Badhuis. Zo komt er een houten afwasborstel voorbij die dient als bezem en een bezemsteel die dient als vlaggenstok. Ook voor de kleding gebruiken ze onverwachte gebruiksvoorwerpen, zoals de twee zwabbers die ineens epauletten van ‘de burgemeester’ worden. Elsa vertelt na de voorstelling dat de schatten van het gebouw, de zolder vol kleding en rekwisieten alleen al een enorm inspiratiebron zijn geweest.
Een eigen taal
Maar hierin uit zich niet alleen de creativiteit van deze maker. Van Dijk vertelt het verhaal over het bange dorp, dat ooit een watersnoodramp heeft gekend en sindsdien en al jarenlang het water buiten de deur houdt, met veel fantasie in beeld en geluid en met het meest opvallende element, de taal. Hoewel die op Nederlands lijkt, is het dat net niet. Er worden extra klanken en achtervoegsels toegevoegd die de taal vreemd en grappig maken, maar waarbij het toch nog allemaal verstaanbaar blijft. Tijdens het vragenrondje na de voorstelling vertelt een van de kinderen: "Het klinkt grappig, maar je snapt toch waar het over gaat." Dit speelse taalgebruik geeft de musical een extra laag van vervreemding, die perfect past bij het surreële karakter van het verhaal.
De Magniemeedoen Mens
De zelfverzonnen taal raakt het meest bij De Magniemeedoen Mens, de eenzame man die op het strand woont, de enige die wel contact heeft met het water. Deze aandoenlijke rol wordt mooi neergezet door Jonas van Thielen. De andere acteurs zijn Willeke de Boer, Joeri Cnapelinckx en Elsa van Dijk zelf. Ze spelen alle vier overtuigend één of meerdere rollen.
Het absoluut hoogtepunt van deze middag is de walvis, een indrukwekkend decorstuk waar niet te veel over verklapt kan worden – dat moet je echt zelf gaan ervaren!
Klimaatcrisis
Tijdens het nagesprek vraagt een kind, hoe Elsa nu eigenlijk op het idee kwam voor deze voorstelling. Hierop antwoordt ze: ‘Ik kijk wel eens naar het journaal en dan schrik ik van wat er allemaal niet goed gaat met het klimaat en daar wilde ik iets over vertellen.’ De Exploderende Walvismusical is daarmee een voorstelling voor jong publiek die bestaat uit grote, actuele thema's zoals de klimaatcrisis, zonder daarbij belerend te zijn.
De kracht van LAB Oost
Met een heerlijk kopje koffie of thee, bereidt door Marian, de stralende gastvrouw en prominente vrijwilliger van De Horde, bespreken de professionals in de gezellige foyer van Theater Het Badhuis de voorstelling-in-wording-die-stiekem-toch-ook-al-een-heel-eind-op-weg-is. Er klinkt een eensgezinde conclusie door de ruimte: met LAB Oost heeft Nijmegen een waardevolle plek gecreëerd waar jong talent zich kan ontwikkelen. Het is een plek waar creativiteit en verbinding centraal staan, en De Exploderende Walvismusical is daar een krachtig voorbeeld van.