Openbare kunst in Nijmegen: Stad in opkomst – De Nijmeegse geschiedenis gevisualiseerd
Sinds kort is Nijmegen nog een muurschildering rijker. Deze keer wordt de opkomst van de stad weergegeven. Op de Hendrikhof zien we aan de ene kant de Duitse koning Hendrik (VII) en aan de andere kant graaf Otto II van Gelre.
De Waalpaintings zijn een initiatief dat is ontstaan om de rijke geschiedenis van Nijmegen te delen met haar inwoners én bezoekers. Verspreid over heel het centrum zijn kunstwerken te zien die een belangrijk gebeurtenis of periode laten zien, van Het Bombardement tot De Prinses uit het Oosten. Het zijn stuk voor stuk prachtige muurschilderingen die de historie voor iedereen toegankelijk maken.
Stad in opkomst
De laatste toevoeging aan dit rijtje is Stad in opkomst aan de Hendrikshof. Aan beide zijden van de onderdoorgang aan Plein ’44 zijn de muren beschilderd. Aan de rechterkant zien we Hendrik (VII), naar wie de straat vernoemd is. “Hendrik was een Duitse koning die Nijmegen in 1230 stadsrechten schonk en zo heeft bijgedragen aan de stad zoals wij haar vandaag kennen”, zegt Erika Manders, historica aan de Radboud Universiteit en samen met Dennis Jussen initiatiefnemer van het project Waalpaintings.
“Wat ik hier vooral heb proberen vast te leggen is het verhaal rondom Hendrik (VII) en zijn betekenis voor Nijmegen”, zegt Sander Dolstra, de kunstenaar die de muurschildering heeft gemaakt. “Zo zie je dat de koning op een paard zit, of eigenlijk er van af valt. Dat is hoe hij aan zijn einde is gekomen.” Het was geen heldhaftige dood voor een koning die een groot deel van zijn leven in gevangenschap doorbracht – een feit dat in de schildering mooi terug te zien is aan het kader met tralies. Daarnaast is op de muurschildering ook de dubbelkoppige adelaar te zien; vanwege de verkregen stadsrechten mocht Nijmegen deze nu in het stadswapen gebruiken.
De mysterieuze graaf
Aan de andere zijde van de onderdoorgang staat een grote, zwarte helm afgebeeld die een onheilspellende uitstraling heeft. “Van graaf Otto II van Gelre weten we niet hoe hij er precies uit zag. Er zijn geen gedetailleerde afbeeldingen van hem”, vertelt Erika. Wat we wel weten is wat Otto II voor Nijmegen heeft gedaan: nadat hij de stad als onderpand kreeg voor een lening van 10.000 zilvermarken aan Willem II van Holland, begon hij in 1250 met de bouw van de Stevenskerk en hij is waarschijnlijk ook medeverantwoordelijk geweest voor de aanleg van de eerste omwalling van de stad.
Wat doe je dan als artiest als je iemand moet schilderen en geen idee hebt hoe diegene eruit zag? “De helm die ik heb afgebeeld was kenmerkend voor deze periode – rond 1250 – en Otto II stond bekend als een capabel militair bevelhebber”, aldus Sander, die zelf ook liefhebber is van geschiedenis. In overleg wordt er gekozen om de helm als symbool voor Otto II te gebruiken, samen met andere voorwerpen die bij hem horen. “Hij had de niet zo complimenteuze bijnaam ‘paardenvoet’, vanwege zijn klompvoet. Als verwijzing heb ik dan ook een paardenvoet verwerkt in zijn muurschildering”, zegt de kunstenaar.
Het proces
Wat bijzonder is aan het project Waalpaintings is de vrijheid die de kunstenaars krijgen. “Ik kreeg wat richtlijnen, maar mocht de rest zelf invullen”, zegt Sander. Hierdoor kon hij zijn eigen visie inbrengen in het kunstwerk. “Wij weten al welke muurschilderingen we graag waar willen hebben, maar het is altijd een kwestie van financiering”, zegt Erika. “Als die rond is, gaan we kijken naar mogelijke kunstenaars.” Samen met het team kijken ze wie goed past. “Na een kennismaking waarbij we de visie van de kunstenaar horen, bepalen we of er een match is en daarna gaan we aan de slag”, zegt de historica. “We zijn heel trots op deze zesde Waalpainting!”
Binnenkort komt er aan Plein ’44 nog een muurschildering met andere belangrijke Middeleeuwse heersers uit de Nijmeegse geschiedenis. Dit keer worden het Karel de Grote en Frederik Barbarossa. Meer weten over de muurschilderingen in Nijmegen? Duik in de verhalen via de website van Waalpaintings, waar je ook kunt doneren voor de volgende muurschildering.
Fotografie: Edwin Smits