Interview: Nieuw in Nijmegen – Voedselbank-Supermarkt
De deur is nog dicht, maar het slot is al los. Medewerkers zitten in de koffiehoek te kletsen of leggen de laatste hand aan de uitstalling van producten – over een uurtje komen de eerste klanten. De ontvangst is allerhartelijkst. Sasja Kamil (teamleider communicatie) en Petrie Meijer (coördinator supermarkt) komen me tegemoet, klaar om te vertellen over “onze supermarkt”.
Piepklein is hun kantoortje, zodat er zoveel mogelijk ruimte is voor de supermarkt. Ruim is die zeker, ook licht, fris en uitnodigend. Welkom in de voedselbank-supermarkt in de voormalige Zeemanwinkel in winkelcentrum Dukenburg. “Een voedselbank… supermarkt?” dacht ik verbaasd toen ik erover hoorde. En er zijn er vast meer die dat denken. Reden genoeg voor dit verhaal.
Relaxte en gemoedelijke sfeer
De dag dat we voor het eerst de deuren openden, was iedereen wat gestrest,” vertelt Sasja. "Voor de klanten was het idee van een voedselbank-supermarkt nieuw; ze waren gewend aan een voedseluitgiftepunt. In de supermarkt kies je zelf, terwijl je bij een uitgiftepunt een kant-en-klaar pakket meekrijgt. Daar moesten ze aan wennen." In het begin liep steeds een medewerker mee om de klanten wegwijs te maken. Snel was dat niet meer nodig, maar nog steeds is er altijd iemand beschikbaar om te helpen. Ook gaan de medewerkers graag in op vragen naar bijvoorbeeld een lekker recept met paprika’s of hoe je met aardappelen, bloemkool, enzovoort een smakelijke én gezonde maaltijd kunt maken. Door deze gastvrije en servicegerichte aanpak voelen klanten zich welkom. De sfeer is relaxed en gemoedelijk, mensen maken een praatje en in de goed bezochte koffiehoek is het gezellig.
Alle medewerkers vrijwilligers
De medewerkers waren in het begin net zo gestrest als de klanten, want ze begonnen aan iets nieuws. “We hadden zoiets van: Ojee, hoe gaan we het allemaal doen?” vertelt Petrie. Maar al snel voelden de medewerkers zich op hun gemak: “Alles liep meteen hartstikke goed, we zagen dat we gewoon een supermarkt runnen,” verduidelijkt ze. “Verschil is natuurlijk dat onze medewerkers vrijwilligers zijn, maar voor de rest? Net als bij alle supermarkten komt de voedsel- en warenautoriteit bijvoorbeeld ook bij ons regelmatig langs voor controle.”
Over vrijwilligers gesproken: voedselbanken draaien volledig met vrijwilligers; Voedselbank Nijmegen-Overbetuwe telt er maar liefst rond de 250. Verbazingwekkend dat een organisatie met zoveel vrijwilligers, zonder één betaalde kracht, net zo soepel draait als een commerciële organisatie. Zeker als je bedenkt hoe complex het logistieke proces moet zijn om vier dagen per week een volledig assortiment in de winkel te hebben. Een unieke prestatie.
Rotterdamse inspiratie
De Nijmeegse supermarkt volgt op hoofdlijnen het voorbeeld van Rotterdam, waar zo’n vier jaar geleden de eerste voedselbank-supermarkt in Nederland verscheen. Rotterdam heeft er nu drie.
In een soepele samenwerking beschrijven Sasja en Petrie het dagelijkse reilen en zeilen. Elke inwoner van Nijmegen die te weinig geld heeft om voedsel te kopen, kan zich als gezin of alleenstaande aanmelden bij de Voedselbank. Als hij of zij recht heeft op voedselhulp en de ophaallocatie ‘supermarkt’ heeft gekozen, zet een medewerker van het team Klantbeheer de naam op de klantenlijst van de supermarkt. De klant kiest zelf een vast winkelmoment van een uur en kan voortaan elke week boodschappen doen bij de supermarkt van de Voedselbank.
Menukaart
Bij binnenkomst ontvangt de klant een soort menukaart waarop staat hoeveel producten die mag meenemen per categorie, zoals aardappelen/fruit/groenten, rijst/pasta, brood, zuivel, et cetera. De hoeveelheden zijn afgestemd op de gezinsgrootte. Wie is uitgewinkeld, gaat richting uitgang en zet de verzamelde producten per categorie op de balie. Een medewerker controleert of de hoeveelheden kloppen, en kijkt niet alleen of klanten teveel hebben meegenomen, maar ook of ze zichzelf niet tekortdoen door te weinig mee te nemen.
Ook aantrekkelijk voor medewerkers zelf
De winkel is ingericht als een supermarkt waarin de medewerkers zelf ook graag zouden willen winkelen. Het geheel ziet er aantrekkelijk uit en de producten worden netjes geplaatst, niet in dozen gestopt. “Daar let ik streng op” zegt Petrie, “…dat alles netjes wordt neergezet en keurig wordt gespiegeld, allemaal van die schijnbaar kleine puntjes op de i.”
Spiegelen, een echte supermarktterm, betekent alle producten mooi uitlijnen, in rechte lijnen naast en onder elkaar, en alles met het etiket naar voren, net zoals in de commerciële supermarkten. Als het een rommeltje is, zegt ze “Nou, haal alles er maar weer uit en maak het netjes.” Haar glimlach verraadt een milde vastberadenheid terwijl ze dit vertelt.
Voedselbronnen
Voedselbank Nijmegen verkrijgt zijn voedsel langs een aantal wegen. Zo schenken supermarkten producten die tegen de houdbaarheidsdatum aan zitten. Daarnaast organiseren supermarkten gedurende het jaar ook inzamelingsacties waarbij klanten producten kopen en aan de Voedselbank doneren. Verder krijgt de Voedselbank groente van de duurzame, milieuvriendelijke groentekwekerij Gelukkige Groentes in Malden. Bovendien dragen scholen soms bij met acties. Leerlingen of hun ouders kopen dan bijvoorbeeld rond kerstmis iets extra’s voor de Voedselbank. Ook doneren grote bedrijven voedsel aan Voedselbank Nederland. Dit wordt via regionale distributiecentra verdeeld over de verschillende voedselbanken. Met ontvangen financiële donaties, ten slotte, koopt de Voedselbank aanvullend extra verse producten in, zoals groente, kaas en eieren.
Onder de radar
"We bereiken nog lang niet iedereen die recht heeft op voedselhulp," weet Sasja. Dit heeft verschillende oorzaken. Onterechte schaamte speelt een rol: "Wat zullen de mensen wel niet van me denken?" Terwijl iedereen in zo'n situatie kan belanden. Trots houdt sommigen tegen: "Ik red mezelf wel." Daarnaast vragen mensen uit andere culturen vaak liever hulp aan familie of vrienden. Ook is niet iedereen op de hoogte van voedselhulp, soms door laaggeletterdheid of onvoldoende beheersing van de taal. Deze mensen bereik je niet met folders en wijkkranten.
Daarom werkt de Voedselbank nauw samen met organisaties als Bindkracht10, STIP en Vluchtelingenwerk in het kader van project "Onder de Radar". Ze helpen nieuwe klanten te bereiken en informeren hen over het bestaan en de mogelijkheden van de Voedselbank.
Nieuwe klanten welkom!
De publiciteit rond de opening van de supermarkt heeft duidelijk effect, want sinds november is het klantenbestand gegroeid van 610 naar 744 huishoudens. Maar Sasja en Petrie beseffen dat ze nog steeds veel huishoudens niet bereiken. Bij het afscheid krijg ik dan ook op het hart gedrukt: “Schrijf vooral ook op dat nieuwe klanten nog steeds van harte welkom zijn!”
Meer weten? Zie: www.voedselbanknijmegen.nl
Fotografie: Toon de Vos