Heksennachten: de tweede feministische golf in Nijmegen
Het is 19 mei 1978. De zon is net ondergegaan. Een grote groep vrouwen maakt zich klaar om de straten van Nijmegen veilig te maken. Ja, veilig! De eerste heksennacht staat op het punt om te beginnen. In meer dan tien Nederlandse steden gaan meer dan achtduizend vrouwen tegelijk de straat op om te protesteren tegen vrouwengeweld. De naam ‘heksennacht’ verwijst naar de laat-middeleeuwse heksenprocessen, maar keert de lading om. Waar ‘heks’ eerder een negatieve benaming was, is het nu een trotse ‘geuzennaam’ die de kracht van vrouwen benadrukt. Het idee komt overwaaien uit de Verenigde Staten, waar al sinds 1975 ‘Take-back-the-night-marches’ plaatsvinden. De protesterende vrouwen hebben trommels, fluitjes, sirenes en zelfs fakkels en trekken met veel herrie door de donkere stad.
Op vrijdag 19 mei 1978 vond in Nijmegen de eerste Heksennacht plaats
Fotografica voor Lesbisch Archief Nijmegen
Nederlandse vrouwenbewegingen
Het zijn de jaren van de tweede feministische golf - ook in Nederland. In de jaren zestig, zeventig en tachtig wordt actief gestreden voor en gediscussieerd over het bereiken van meer gendergelijkheid. In 1968 wordt de “Man Vrouw Maatschappij” opgericht en vanaf 1969 zijn de Dolle Mina’s actief. Naast deze organisaties die actie voeren, ontstaan er ook allerlei praatgroepen voor vrouwen. Zogeheten VOS-cursussen (“Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving”) maken vrouwen bewust van hun sociale positie binnen- en buitenshuis. Ook wordt er over thema’s als assertiviteit, aspiraties en communicatie gepraat. Bij het BOM-schap (“Bewust Ongehuwde Moeder”) wordt serieus besproken en gestreden voor (keuze)vrijheid omtrent vrouwelijke seksualiteit.
Bijlage in Vrouwentongen, 1978 - Fotografie door Liesbeth Sluiter
Fotografica voor Lesbisch Archief Nijmegen
Nijmeegse vrouwenorganisaties
Ook in Nijmegen worden er diverse organisaties opgericht en activiteiten gehouden. Zo nemen vrouwen in 1979 een kraakpand en voormalig schoolgebouw in bezit en toveren het om in een Vrouwenschool. Naast dat het als woonruimte wordt gebruikt, huisvesten zich hier ook allerlei vrouwenorganisaties. Zo is er een zeefdrukkerij speciaal voor en door vrouwen genaamd “Goed Giftig”. Ook komt er een vrouwenfietswerkplaats. Wanneer ze het kraakpand moeten verlaten, weten zij een andere locatie te strikken aan de Dominicanenstraat, wat sindsdien de nieuwe locatie voor de Vrouwenschool is. Een ander belangrijk initiatief is het Lesbisch Archief Nijmegen waarvan in mei 1982 de eerste oprichtingsvergaderingen gehouden worden. Dit archief wordt officieel in 1985 opgericht, na de ontdekking dat ook in de vrouwenstudies de ervaringen van lesbische vrouwen nog onderbelicht zijn. Om deze zaken toch aan het licht te brengen en om de lesbische cultuur te behouden, worden door heel Nederland archieven opgericht.
Boekhandel de Feeks
De meest opvallende feministische organisatie in Nijmegen is ongetwijfeld boekhandel ‘de Feeks’, opgericht in 1977. De boekhandel wordt al gauw ook ‘dokumentatiecentrum’, een ‘kafee’ en een ‘Kulturele Klup’. Het is specifiek op vrouwen gericht. De oprichting van “De Nijmeegse Vereniging ter Bevordering van Vrouwencultuur De Feeks” is er bewijs van. Ze organiseerden het Vrouwen Muziek Festival van mei 1980, maar ook diverse literaire activiteiten in de jaren 80 en jaren 90. Tot 2018 had de Feeks een locatie in Nijmegen, maar tegenwoordig leeft de boekhandel voort online.
De Feeks in de Van Welderenstraat
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Geschreven door:
Madelon Brouwer en Willemien van Heusden
Fotografie header door:
Simone van Zolingen - Fotografica voor Lesbisch Archief Nijmegen