Frontstad Nijmegen: Onveilig in eigen stad
Na operatie Market Garden verandert Nijmegen in een frontstad. De bevrijders nemen de stad in op de Duitsers. Toch verdwijnt de oorlog hiermee niet uit Nijmegen. Waren het eerder de geallieerden die de stad aanvielen, nu zijn dat de teruggetrokken Duitsers. Bommen en granaten vallen zes maanden lang uit de hemel. De stadsdelen die het eerste deel van de oorlog met moeite hebben overleefd, komen nu alsnog onder vuur te liggen. Ruim achthonderd Nijmegenaren worden gedood. De bevrijders overwegen meermaals een evacuatie van de stad, maar de Nederlandse autoriteiten vinden dit ‘te gevaarlijk’. Een dagelijks leven in de vuurlinie begint.
Iedereen moet vluchten
Kort na operatie Market Garden besluiten duizenden stadsbewoners om het centrum te ontvluchten. Een groot deel van hen heeft dan geen eigen huis meer om zich in te verstoppen. Ze vinden een toevluchtsoord in de grote kelders van kloosters en fabrieken. Voor velen begint een maandenlang verblijf onder de grond. Terwijl geallieerde troepen boven de grond gebouwen en straten overnemen, verandert Nijmegen onder de grond in een ware schuilstad.
In de schuilkelders maken de bewoners weinig mee van wat er zich boven hen afspeelt. Slechts enkele Nijmegenaren bezitten een radio. De Duitsers hebben deze technologie immers verboden. Gelukkig kunnen wij aan de hand van dagboeken wel te weten komen hoe men de laatste maanden van de oorlog doormaakt.
De Van Keekens maken zich klein in kloosterkelders
Neem nu bijvoorbeeld het schuilverhaal van de achtentwintigjarige Marie van Keeken. Samen met haar ouders en vijf broertjes en zusjes vindt zij onderdak in de kelders van een zusterklooster in het Willemskwartier. Kloosters zoals deze hebben hun deuren geopend voor iedereen die veiligheid zoekt, maar comfortabel is het niet. Zitten doe je op meegebrachte koffers en strozakken. De grote ruimte blijkt ook al snel te klein. Vaak al op de eerste dag zitten de schuilkelders vol met bewoners. Volgens Marie komen ruzies regelmatig voor. Er moet vaak lang gewacht worden op eten en in de krappe ruimte stap je gemakkelijk op iemands tenen. Een grimmige sfeer overheerst.
Toch kunnen Marie en haar familie voor een groot deel van de tijd vredig slapen in de kelder. Granaten en geweren hoor je zo ver onder de grond niet. Bommen echter wel. Marie hoort ze op sommige dagen wel om de vijf minuten! Hoe hard moet het boven de grond wel niet hebben geklonken? Het is dus een geluk bij een ongeluk dat Marie en haar familie een plek hebben kunnen vinden in de stampvolle kloosterkelder.
Enkele panden in de Hugo de Grootstraat verwoest tijdens de bevrijdingsstrijd in 1944.
Twijfelachtige toekomst
Waar hoop afwezig is, regeert angst. Marie weet net zoals veel andere Nijmegenaren niets van het verloop van de oorlog. Hoelang zullen de luchtaanvallen nog aanhouden? Kunnen de geallieerden de Duitsers verslaan? Is iedereen die ik ken nog in leven? Zulke vragen blijven lang onbeantwoord.
Soms verloopt er een avond rustig. Marie en de andere Nijmeegse oorlogsvluchtelingen wagen het dan om boven te komen en te dansen. Met elkaar en de geallieerde soldaten daar. Even dansen ze allen voor de vrijheid. Op dat moment hebben ze nog werkelijk geen idee dat ze al over enkele maanden net zo gelukkig zullen dansen en dat wekenlang. In een bevrijd Nederland.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Winterse zondagen op Kasteel Hernen
Winterse zondagen op Kasteel Hernen
Het winterseizoen is gestart voor kasteel Hernen. Het kasteel is vanaf nu alleen op zondagen te bezoeken. Tijdens een tocht met de pratende lantaarn ervaren bezoekers hoe het was om in winterse omstandigheden op een kasteel te wonen.
-
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Voor zijn zesde interventie, Digitale Archeologie, graaft de Kunstluis van het Valkhof Museum naar vergane sporen van digitale archieven van cultureel erfgoed. Van 5 t/m 11 november presenteert hij de "digitale ruïne" van het museum.
-
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Tijdens de familiedag ‘Familie Tijdmachine’ op zondag 10 november in de stadsbieb draait alles om het verleden en de toekomst. Er is een voorstelling over de 16e eeuw, schrijver Yorick Goldewijk komt langs, een familiequiz, mini-bios en nog veel meer!
-
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
In de herfstvakantie staat Nijmegen in het teken van TOEN: het Nijmeegs Geschiedenisfestival. Van 19 t/m 27 oktober nodigt het festival je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed!
-
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN vindt dit jaar plaats van 19 tot en met 27 oktober. Ter gelegenheid van het geschiedenisfestival presenteert het Nationaal Fietsmuseum Velorama een viertal rondleidingen met als thema 'fraude op de fiets.'
-
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Archeologische vondsten bestaan vaak voor het grootste deel uit scherven. In 'Archeologie van de toekomst' speelt kunstluis Pavèl van Houten in op dit fenomeen door te kijken naar de scherven van vandaag.
-
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Kloppen de verhalen die onze geschiedenis vertelt of is er sprake van schone schijn? Ga van 19 t/m 27 oktober mee op stap en ontdek de verhalen van TOEN: het Nijmeegse Geschiedenisfestival.
-
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Afgelopen weekend stond Nijmegen stil bij een bijzonder jubileum: 80 jaar vrijheid. Met een veelzijdig programma van herdenkingen, muziek, theater en kunst werd zowel de bevrijding als het leven in vrijheid gevierd.
-
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Dit jaar herdenken we de Waalcrossing van 1944, waarbij Amerikaanse soldaten Nijmegen onder zwaar vuur bevrijdden. Dit weekend kwam deze historische gebeurtenis opnieuw tot leven met diverse evenementen en activiteiten.
-
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis nodigt je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de loop van de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed. Welke verhalen zijn echt nep? Ontdek het tijdens TOEN van 19 t/m 27 oktober.
-
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
In september herdenkt Nijmegen de heroïsche Operatie Market Garden en de bevrijding van de stad tachtig jaar geleden. Drie dagen lang bruist de stad met een programma vol historische herdenkingen en het belang van vrede. Wil je weten wat er te doen is?
-
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Valkhof Museum daagde publiek deze zomer uit om hun fantasie over het verhaal van de ‘Loden Lady.' Een vijfkoppige jury koos op 14 september uit ruim 90 inzendingen drie winnaars: Myrthe Schrama, Christian Kicken, en Martine Peters van Ton.
-
Thema-avond: Queer activisme en (Nijmeegse) feminisme, toen, nu & straks
Thema-avond: Queer activisme en (Nijmeegse) feminisme, toen, nu & straks
SPOTforall, Lesbisch Archief Nijmegen, Amnesty Nijmegen en feministisch/queer skatecollectief de Rollende Mina's gaan in gesprek over queer- en feministisch activisme tijdens een thema-avond, op donderdag 19 september in Waalhalla.
-
Lindenberg Cultuurhuis viert 80 jaar vrijheid
Lindenberg Cultuurhuis viert 80 jaar vrijheid
In september 1944 vond de militaire operatie Market Garden plaats. Het hoofddoel werd niet behaald, maar Brabant, Limburg en het Rijk van Nijmegen werden bevrijd. In september staat de Lindenberg stil bij deze gebeurtenis met voorstellingen en lezingen.
-
Nijmegen beste Erfgoedstad 2024
Nijmegen beste Erfgoedstad 2024
Nijmegen is uitgeroepen tot beste Erfgoedstad van het jaar, mede dankzij de inzet voor het behoud van jong erfgoed zoals gebouwen uit de jaren 1960-1980. Deze aandacht helpt bij het koesteren van ons rijke historische verleden.
-
Aangrijpende expositie over de vervolging van Joden in Nijmegen
Aangrijpende expositie over de vervolging van Joden in Nijmegen
In september is in de aula van de Joodse Begraafplaats in Nijmegen de indrukwekkende expositie ‘Razzia 17 november 1942’ te zien over de vervolging van Joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog.
-
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: breng het verhaal van de Loden Lady tot leven
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: breng het verhaal van de Loden Lady tot leven
Valkhof Museum daagt je met schrijfwedstrijd Verhalen in Lood uit om je fantasie de vrije loop te laten op papier. Schrijf en win 100 euro boekentegoed!
-
Nijmegen herdenkt bevrijding stad met weekend vol activiteiten
Nijmegen herdenkt bevrijding stad met weekend vol activiteiten
In het weekend van 20 tot 22 september herdenkt Nijmegen Operatie Market Garden en de bevrijding van de stad tachtig jaar geleden. Drie dagen lang bruist de stad met een programma vol historische herdenkingen en het belang van vrede.
-
Nijmegenaar van het Jaar spreekt tijdens Indië-herdenking: ‘Een hele eer die mij ten deel valt’
Nijmegenaar van het Jaar spreekt tijdens Indië-herdenking: ‘Een hele eer die mij ten deel valt’
Vandaag brengt Gam’inBIZ haar nieuwe trots Pixies op de markt. De jonge Nijmeegse uitgeverij zet met Pixies haar opmars in de spellenwereld voort. Dit nieuwe spel belooft de harten van menig spelletjesliefhebber te veroveren.