De getransformeerde stad: een interview met schilder Nicoline Hendriks
Wie eventjes stilstaat ziet Nijmegen en omgeving zienderogen veranderen. In de afgelopen jaren kreeg de Waal een klein broertje, ontstond het stadseiland en konden we via nieuwe bruggen naar de overkant. Oude gebouwen die hun taak hebben volbracht krijgen een nieuwe bestemming of worden vervangen door nieuwe gebouwen. Straten en kades worden gerenoveerd. Kortom: de stad leeft. Over een tijdje zullen we ons vast afvragen hoe het allemaal ooit was. Gelukkig zijn er mensen die het leven in de stad vastleggen. Dit soort verandering is een terugkerend thema in het werk van Nicoline Hendriks.
Nicoline is geboren en deels getogen in Nijmegen. Met een jazzpianist als vader en een moeder die over de oorlog schreef, heeft ze cultuur naar eigen zeggen leren beleven. Na een periode van studeren en werken in verschillende uithoeken van het land keerde ze terug naar Nijmegen, waar ze de zolder van haar huis in Groenewoud inrichtte als atelier. In het schilderen ziet Nicoline veel raakvlakken met haar werk als Programmamanager in het sociaal domein bij SPN (Samenwerkende Provinciale bibliotheekorganisaties Nederland) en Rijnbrink (voor provincie Gelderland en Overijssel) . Zo neemt ze onder meer deel aan een open atelier bij kunstenaar Yette Rohde: “Ik zie het als een soort community waarin je samen met anderen geïnspireerd blijft en gebruikmaakt van elkaars kennis.”
Contrasten en context
Een van Nicolines meest recente werken is De getransformeerde stad, een uitzicht op Nijmegen vanaf het stadseiland. Op het doek zien we de stad verrijzen boven een onstuimige Waal. De daken steken scherp af tegen een onrustige lucht. Het levert sterke contrasten op tussen licht en donker, stilte en beweging. Het idee voor het schilderij ontstond tijdens een fietstocht langs de Waal. “Ik kijk graag en ik neem altijd graag mijn fototoestel mee. Ik maak hartstikke veel foto’s, al doe ik daar vaak niet zoveel mee. Toch fascineerde het uitzicht me en kreeg ik de behoefte om het op papier vast te leggen.” Hoewel Nijmegen in het schilderij nog steeds Nijmegen is, heeft het openbare leven zich noodgedwongen moeten terugtrekken.
Vandaar dat het schilderij deze titel kreeg: alle activiteiten die Nijmegen karakter geven, liggen inmiddels al een jaar stil. Toch kunnen we De getransformeerde stad ook los zien van corona, vindt Nicoline. “Ik kan me voorstellen dat mensen het uiteindelijk zullen zien als de stad in een bepaalde gemoedstoestand. Tegelijkertijd denk ik ook dat het iets universeels is, dat de transformatie van de stad een blijvend verhaal is. In die zin is er wellicht een andere periode die men daaraan doet denken. Ik denk dat het gemis of het verlangen dat het schilderij zou kunnen oproepen een universeel begrip is. Dat komt niet per se voort uit corona.”
Betekenis en erfgoed
Zoals de betekenis van De getransformeerde stad zal veranderen, zo verandert ook de stad die het schilderij weergeeft. Nijmegen en omgeving zijn voor Nicoline favoriete onderwerpen geworden om te schilderen. Met name culturele evenementen en het verdwijnende industriële erfgoed gaan Nicoline aan het hart. Het met uitsterven bedreigde Honigcomplex komt daarom vaak terug in haar werk. “Het is belangrijk dat er plekken in de stad zijn die nog rauw zijn, die niet ‘af’ zijn, die ook niet per se altijd mooi zijn,” vindt Nicoline. Toch maken de oude fabrieksgebouwen en de culturele bedrijfjes en horeca die erin gevestigd zijn geleidelijk plaats aan voor nieuwbouwwoningen.
Als jazzliefhebber ziet Nicoline ook de onzekere toekomst van cultuurcentrum Brebl met lede ogen aan. Kort voor zijn overlijden in 2017 speelde Nicolines vader er zijn laatste concert. “Nijmegen verdient net als Antwerpen en Londen een fatsoenlijke jazzlocatie. Niet ergens achteraf. Ik wil met mijn werk ook graag laten zien dat het de moeite waard is om daar iets nieuws voor te maken.” Nicoline plaatst dan ook haar kanttekeningen bij het erfgoedbeleid van de stad. Neem ook de inspirerende ateliers van kunstenaar die in Nijmegen steeds meer onder druk staan.
“Ik denk altijd: je kunt iets maar één keer afbreken. Je wil het achteraf niet van de scherven moeten hebben.” Nu sommige dingen nog overeind staan, houdt Nicoline de herinneringen levend met haar schilderijen.
Meer zien?
In levenden lijve exposeren zit er vanwege de lockdown momenteel niet in. Intussen stapelen de voltooide werken zich wel op in Nicolines atelier: natuur, cultuur en industrie, zowel dicht bij huis als ver weg. Op haar Facebookpagina, Voorbij de eigen horizon, deelt Nicoline regelmatig haar schetsen en schilderijen. Nijmegen verandert zienderogen, maar bij Nicoline Hendriks blijft het nog even zoals het nu is.
Fotografie: Edwin Smits