Canon van Nijmegen: Vestingstad – Nijmegen beschermt de Republiek
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Door zijn ligging aan de grens was Nijmegen een belangrijke vesting voor de verdediging van het land. Toch lieten het onderhoud en de vernieuwing van de vestingwerken vaak te wensen over, met alle gevolgen van dien.
De overgang van de Spaanse naar de Staatse kant in 1591 had grote gevolgen gehad voor Nijmegen. Vanaf dat moment was de stad een deel van de Republiek en daarmee was de functie van haar vestingwerken veranderd. Voordien hadden de muren en torens de onafhankelijke positie van de stad ondersteund. Nu moesten de vestingwerken niet meer zozeer de inwoners beschermen, maar vooral de Republiek verdedigen, in het bijzonder de kerngewesten Holland en Zeeland.
Herstel van de muren
Dit betekende dat de Staten-Generaal voor de verdedigingswerken verantwoordelijk werden. Maar omdat de Hollandse waterlinie van steeds grotere waarde werd geacht, liet de aandacht voor de kwaliteit van de muren te wensen over en werden alleen in geval van acute nood verbeteringen aangebracht. De ingeslapen vestingstad Nijmegen werd hardhandig wakker geschud door onder andere een Spaanse inval in 1635-1636 en een aanval van de Fransen in het rampjaar 1672. Onmiddellijk werd met het herstel van de muren begonnen, maar het werk werd nooit echt voltooid. Hetzelfde gebeurde tijdens internationale spanningen in 1747 en 1780.
Kanon-proef buitenwerken
Voor de verdediging van de stad werd steeds meer nadruk gelegd op de aanleg van aarden wallen, die beter dan de middeleeuwse hoge, bakstenen muren de kanonnen van de vijand konden weerstaan. Omdat vuurwapens een grotere reikwijdte kregen en over de muren de burgerbevolking konden treffen, was het zaak de vijand zo ver mogelijk van de wallen verwijderd te houden. Dit had tot gevolg dat op steeds grotere afstand van de muren buitenwerken werden aangelegd, die de eerste klappen moesten opvangen. Ze schermden onder meer de poorten af, om zo te verhinderen dat die met een goedgeplaatst schot in stukken werden geschoten.
Bekend is de schans Knodsenburg aan de overkant van de Waal, die de waterkant van de stad moest beschermen. Rond 1700 verrezen lunetten bij Bottendaal, Steenen Kruis, Kijk in de Pot en de Hunnerberg, enkele decennia later gevolgd door het fort Hollandia op een zandbank in de Waal.
Legering van het garnizoen
Een gevolg van de opname in het verdedigingssysteem van de Republiek was de legering van een garnizoen. In tijden van spanning kon dat tot ruim tienduizend man oplopen, zoals bij de Spaanse aanval in 1635-1636, dat daarna weer tot minder dan duizend terugviel. Op de kerkenraad na, die bedenkingen had bij de moraliteit van het garnizoen, hebben de Nijmegenaren de soldaten meestal in hun hart gesloten. Niet alleen omdat zij voor een economische impuls zorgden, maar ook omdat vele soldatenhuwelijken met Nijmeegse dochters voor een innige band zorgden.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Knutselkasteel in de kerstvakantie in Kasteel Hernen
Knutselkasteel in de kerstvakantie in Kasteel Hernen
Kasteel Hernen in het Land van Maas en Waal is in de kerstvakantie extra geopend. Het verandert in de tweede week van de vakantie in een knutselkasteel. Kinderen kunnen dan een armbandje vilten. Onder begeleiding kunnen de mooiste creaties gemaakt worden.
-
De Vrouwenschool: een unieke gemeenschap in onzekere tijden
De Vrouwenschool: een unieke gemeenschap in onzekere tijden
Aan de Dominicanenstraat in de wijk Nijmegen- Oost bevindt zich in het voormalige Dominicanessenklooster De Vrouwenschool. Op deze bijzondere plek komen vrouwen en non-binaire mensen samen om er te wonen én werken.
-
Start Leesclub Kunstgeschiedenis in Nijmegen
Start Leesclub Kunstgeschiedenis in Nijmegen
Rubens, Breitner, Art nouveau, Dada… Er zijn zoveel interessante kunstenaars en stromingen om je in te verdiepen. Maak daarom eens kennis met de leesclubs van Senia in de Bibliotheek Mariënburg in Nijmegen.
-
Illustrator Luuk Tuchner brengt het verhaal van Mariken van Nieumeghen opnieuw tot leven
Illustrator Luuk Tuchner brengt het verhaal van Mariken van Nieumeghen opnieuw tot leven
Een volledig zelf geïllustreerde en -geschreven hervertelling van het verhaal van Mariken van Nieumeghen als afstudeerproject. De vierentwintigjarige Luuk Tuchner deed het! Het boek is nu zelfs op verschillende plekken te koop.
-
Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp Neerbosch
Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp Neerbosch
In de winter van 1944 veranderde Kinderdorp Neerbosch in een militair kamp. Op zondag 22 december nemen historicus Jan Brauer en museumdirecteur Esther Bánki je in een korte lezing mee naar bijzondere verhalen uit die tijd.
-
Sluitstuk Kunstluis 'Slooparcheologie' in Valkhof Museum
Sluitstuk Kunstluis 'Slooparcheologie' in Valkhof Museum
Tijdens de verbouwing en verhuizing van het Valkhof Museum komen bijzondere vondsten aan het licht. In zijn laatste interventie als Kunstluis brengt kunstenaar Pavèl van Houten verbouwing en archeologie samen in een korte film.
-
Samen geschiedenis maken op de Gelderse Landdag 2024
Samen geschiedenis maken op de Gelderse Landdag 2024
Op donderdag 12 december organiseren de Radboud Universiteit en Erfgoed Gelderland de tweejaarlijkse Gelderse Landdag, dé ontmoetingsdag voor iedereen in Gelderland die zich bezighoudt met de geschiedenis van de provincie.
-
Winterse zondagen op Kasteel Hernen
Winterse zondagen op Kasteel Hernen
Het winterseizoen is gestart voor kasteel Hernen. Het kasteel is vanaf nu alleen op zondagen te bezoeken. Tijdens een tocht met de pratende lantaarn ervaren bezoekers hoe het was om in winterse omstandigheden op een kasteel te wonen.
-
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Voor zijn zesde interventie, Digitale Archeologie, graaft de Kunstluis van het Valkhof Museum naar vergane sporen van digitale archieven van cultureel erfgoed. Van 5 t/m 11 november presenteert hij de "digitale ruïne" van het museum.
-
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Tijdens de familiedag ‘Familie Tijdmachine’ op zondag 10 november in de stadsbieb draait alles om het verleden en de toekomst. Er is een voorstelling over de 16e eeuw, schrijver Yorick Goldewijk komt langs, een familiequiz, mini-bios en nog veel meer!
-
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
In de herfstvakantie staat Nijmegen in het teken van TOEN: het Nijmeegs Geschiedenisfestival. Van 19 t/m 27 oktober nodigt het festival je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed!
-
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN vindt dit jaar plaats van 19 tot en met 27 oktober. Ter gelegenheid van het geschiedenisfestival presenteert het Nationaal Fietsmuseum Velorama een viertal rondleidingen met als thema 'fraude op de fiets.'
-
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Archeologische vondsten bestaan vaak voor het grootste deel uit scherven. In 'Archeologie van de toekomst' speelt kunstluis Pavèl van Houten in op dit fenomeen door te kijken naar de scherven van vandaag.
-
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Kloppen de verhalen die onze geschiedenis vertelt of is er sprake van schone schijn? Ga van 19 t/m 27 oktober mee op stap en ontdek de verhalen van TOEN: het Nijmeegse Geschiedenisfestival.
-
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Afgelopen weekend stond Nijmegen stil bij een bijzonder jubileum: 80 jaar vrijheid. Met een veelzijdig programma van herdenkingen, muziek, theater en kunst werd zowel de bevrijding als het leven in vrijheid gevierd.
-
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Dit jaar herdenken we de Waalcrossing van 1944, waarbij Amerikaanse soldaten Nijmegen onder zwaar vuur bevrijdden. Dit weekend kwam deze historische gebeurtenis opnieuw tot leven met diverse evenementen en activiteiten.
-
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis nodigt je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de loop van de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed. Welke verhalen zijn echt nep? Ontdek het tijdens TOEN van 19 t/m 27 oktober.
-
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
In september herdenkt Nijmegen de heroïsche Operatie Market Garden en de bevrijding van de stad tachtig jaar geleden. Drie dagen lang bruist de stad met een programma vol historische herdenkingen en het belang van vrede. Wil je weten wat er te doen is?
-
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Valkhof Museum daagde publiek deze zomer uit om hun fantasie over het verhaal van de ‘Loden Lady.' Een vijfkoppige jury koos op 14 september uit ruim 90 inzendingen drie winnaars: Myrthe Schrama, Christian Kicken, en Martine Peters van Ton.