Canon van Nijmegen: Verwoestingen, Nijmegen in het laatste oorlogsjaar
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Een van die verhalen gaat over het voor Nijmegen rampzalige oorlogsjaar 1944. Het bracht weliswaar de bevrijding, maar daarnaast louter verschrikkingen. Een bombardement en maandenlange beschietingen zorgden voor immense schade en het verlies van veel mensenlevens.
1940 - 1944: verwoesting van bruggen en het bombardement
Al tijdens de allereerste oorlogsdag, 10 mei 1940, kreeg de stad een staaltje oorlogsvernietigingskracht te verwerken. Kort nadat Duitse soldaten Nijmegen waren binnengetrokken, blies de Nederlandse genie, in een poging het Duitse leger af te remmen, met luide knallen de nog maar vier jaar eerder geopende Waalbrug op, evenals enkele andere bruggen en viaducten. Later, in de eindfase van de bezettingstijd, werd Nijmegen opnieuw geconfronteerd met grof oorlogsgeweld. Op de zonnige middag van dinsdag 22 februari 1944 werden de stad en haar bevolking getroffen door een bombardement van Amerikaanse bommenwerpers, die na een afgebroken operatie op de terugweg vanuit Duitsland naar Engeland een gelegenheidsdoel zochten en Nijmegen vonden. De bommen trokken een brede verwoestende streep van het Valkhof in het oosten van het stadscentrum tot het stationsgebied in het westen. Dit bombardement eiste bijna 800 slachtoffers. En alsof de vernietiging van het stadshart en zovele levens al niet erg genoeg was, trachtten de bezetter en de NSB ook nog munt te slaan uit de onder de bevolking heersende ontreddering door er telkens op te hameren dat niet zij, maar de geallieerden deze ellende op hun geweten hadden.
De Waalbrug, kort na de verwoesting door eigen troepen. Op 10 mei 1940 werd de brug door de Nederlandse Genie opgeblazen om de opmars van het Duitse leger te stuiten. Tijdens de bezetting herstelden de Duitsers de brug, zodat deze in 1943 weer in gebruik kon worden genomen.
1944 - 1945: Operatie Market Garden en de bevrijding
Zeven maanden later, in september, zetten de geallieerden de operatie Market Garden in. Dagenlang hadden uiterst felle gevechten plaats in en rondom Nijmegen, waarbij de 82nd Airborne Division onder leiding van generaal James Gavin de strategisch zo belangrijke (inmiddels weer herstelde) Waalbrug trachtte in te nemen. Voor het zover was, staken de Hitlerjugend en groepjes Duitse soldaten nog gauw gebouwen in brand die het bombardement hadden overleefd, soms zelfs hele straten. Op 20 september waren de geallieerden de baas in de stad. De oorlog was voor Nijmegen echter allesbehalve voorbij; nog maandenlang zou de stad in de frontlinie liggen. Vanuit de Betuwe en het Rijkswald bleven de Duitsers Nijmegen tot in februari bestoken met granaatvuur. Deze periode in de vuurlinie eiste ongeveer evenveel slachtoffers als het februaribombardement: 800. Telkens opnieuw moest de bevolking van de frontstad, met name in Nijmegen-Oost, beschutting zoeken in schuilkelders; de grote katholieke school- en kloostergebouwen bewezen hierbij goede diensten. Die gezamenlijk beleefde, vaak angstige maar soms ook vrolijke, uren in de schuilkelders waren indringende ervaringen.
Bij het bombardement van 22 februari 1944 werden de toren van de Sint Stevenskerk en de aanpalende straten (Stikke Hezelstraat en Houtstraat) zwaar getroffen
Ruim 2200 Nijmegenaren overleefden de oorlog niet. Er vielen 10.000 gewonden in de stad, onder wie 5500 blijvend invaliden. Bijna een kwart (5000) van alle huizen was verwoest en 13.000 woningen waren min of meer ernstig beschadigd. Het woningtekort was enorm, er waren 12.000 daklozen en ook nog eens 3000 evacués uit de omtrek.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Het bombardement van Nijmegen
De Nijmeegse binnenstad wordt gekenmerkt door historische panden en naoorlogse wederopbouwarchitectuur. Deze mix van stijlen verraadt niet alleen de opbouw van de stad door de eeuwen heen, maar ook de vernieling ervan in 1944.
Lees verder
Openbare kunst in Nijmegen: Het Februaribombardement
Ken je de 'Waalpaintings' al? Het is een project van Erika Manders en Dennis Jussen, historici aan de Radboud Universiteit. Op basis van de Canon van de Nijmeegse geschiedenis zijn vijftien onderwerpen geselecteerd om in de straten van Nijmegen af te beelden. Regionale kunstenaars vertalen deze historische gebeurtenissen naar muurschilderingen (wallpaintings) op verschillende locaties in de stad. Een van de eerste kunstwerken is ‘Het Februaribombardement’ van kunstenaar Vincent William (Combolution).
Lees verder
Dit vind je misschien ook leuk
-
Winterse zondagen op Kasteel Hernen
Winterse zondagen op Kasteel Hernen
Het winterseizoen is gestart voor kasteel Hernen. Het kasteel is vanaf nu alleen op zondagen te bezoeken. Tijdens een tocht met de pratende lantaarn ervaren bezoekers hoe het was om in winterse omstandigheden op een kasteel te wonen.
-
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Voor zijn zesde interventie, Digitale Archeologie, graaft de Kunstluis van het Valkhof Museum naar vergane sporen van digitale archieven van cultureel erfgoed. Van 5 t/m 11 november presenteert hij de "digitale ruïne" van het museum.
-
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Tijdens de familiedag ‘Familie Tijdmachine’ op zondag 10 november in de stadsbieb draait alles om het verleden en de toekomst. Er is een voorstelling over de 16e eeuw, schrijver Yorick Goldewijk komt langs, een familiequiz, mini-bios en nog veel meer!
-
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
In de herfstvakantie staat Nijmegen in het teken van TOEN: het Nijmeegs Geschiedenisfestival. Van 19 t/m 27 oktober nodigt het festival je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed!
-
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN vindt dit jaar plaats van 19 tot en met 27 oktober. Ter gelegenheid van het geschiedenisfestival presenteert het Nationaal Fietsmuseum Velorama een viertal rondleidingen met als thema 'fraude op de fiets.'
-
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Archeologische vondsten bestaan vaak voor het grootste deel uit scherven. In 'Archeologie van de toekomst' speelt kunstluis Pavèl van Houten in op dit fenomeen door te kijken naar de scherven van vandaag.
-
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Kloppen de verhalen die onze geschiedenis vertelt of is er sprake van schone schijn? Ga van 19 t/m 27 oktober mee op stap en ontdek de verhalen van TOEN: het Nijmeegse Geschiedenisfestival.
-
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Afgelopen weekend stond Nijmegen stil bij een bijzonder jubileum: 80 jaar vrijheid. Met een veelzijdig programma van herdenkingen, muziek, theater en kunst werd zowel de bevrijding als het leven in vrijheid gevierd.
-
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Dit jaar herdenken we de Waalcrossing van 1944, waarbij Amerikaanse soldaten Nijmegen onder zwaar vuur bevrijdden. Dit weekend kwam deze historische gebeurtenis opnieuw tot leven met diverse evenementen en activiteiten.
-
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis nodigt je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de loop van de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed. Welke verhalen zijn echt nep? Ontdek het tijdens TOEN van 19 t/m 27 oktober.
-
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
In september herdenkt Nijmegen de heroïsche Operatie Market Garden en de bevrijding van de stad tachtig jaar geleden. Drie dagen lang bruist de stad met een programma vol historische herdenkingen en het belang van vrede. Wil je weten wat er te doen is?
-
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Valkhof Museum daagde publiek deze zomer uit om hun fantasie over het verhaal van de ‘Loden Lady.' Een vijfkoppige jury koos op 14 september uit ruim 90 inzendingen drie winnaars: Myrthe Schrama, Christian Kicken, en Martine Peters van Ton.
-
Thema-avond: Queer activisme en (Nijmeegse) feminisme, toen, nu & straks
Thema-avond: Queer activisme en (Nijmeegse) feminisme, toen, nu & straks
SPOTforall, Lesbisch Archief Nijmegen, Amnesty Nijmegen en feministisch/queer skatecollectief de Rollende Mina's gaan in gesprek over queer- en feministisch activisme tijdens een thema-avond, op donderdag 19 september in Waalhalla.
-
Lindenberg Cultuurhuis viert 80 jaar vrijheid
Lindenberg Cultuurhuis viert 80 jaar vrijheid
In september 1944 vond de militaire operatie Market Garden plaats. Het hoofddoel werd niet behaald, maar Brabant, Limburg en het Rijk van Nijmegen werden bevrijd. In september staat de Lindenberg stil bij deze gebeurtenis met voorstellingen en lezingen.
-
Nijmegen beste Erfgoedstad 2024
Nijmegen beste Erfgoedstad 2024
Nijmegen is uitgeroepen tot beste Erfgoedstad van het jaar, mede dankzij de inzet voor het behoud van jong erfgoed zoals gebouwen uit de jaren 1960-1980. Deze aandacht helpt bij het koesteren van ons rijke historische verleden.
-
Aangrijpende expositie over de vervolging van Joden in Nijmegen
Aangrijpende expositie over de vervolging van Joden in Nijmegen
In september is in de aula van de Joodse Begraafplaats in Nijmegen de indrukwekkende expositie ‘Razzia 17 november 1942’ te zien over de vervolging van Joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog.
-
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: breng het verhaal van de Loden Lady tot leven
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: breng het verhaal van de Loden Lady tot leven
Valkhof Museum daagt je met schrijfwedstrijd Verhalen in Lood uit om je fantasie de vrije loop te laten op papier. Schrijf en win 100 euro boekentegoed!
-
Nijmegen herdenkt bevrijding stad met weekend vol activiteiten
Nijmegen herdenkt bevrijding stad met weekend vol activiteiten
In het weekend van 20 tot 22 september herdenkt Nijmegen Operatie Market Garden en de bevrijding van de stad tachtig jaar geleden. Drie dagen lang bruist de stad met een programma vol historische herdenkingen en het belang van vrede.
-
Nijmegenaar van het Jaar spreekt tijdens Indië-herdenking: ‘Een hele eer die mij ten deel valt’
Nijmegenaar van het Jaar spreekt tijdens Indië-herdenking: ‘Een hele eer die mij ten deel valt’
Vandaag brengt Gam’inBIZ haar nieuwe trots Pixies op de markt. De jonge Nijmeegse uitgeverij zet met Pixies haar opmars in de spellenwereld voort. Dit nieuwe spel belooft de harten van menig spelletjesliefhebber te veroveren.