
Canon van Nijmegen: Landgoederen en buitenplaatsen – Toevluchtsoorden voor de elite
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Zoals in veel andere Nederlandse steden ontstond vanaf de zeventiende eeuw ook rondom Nijmegen een ring van buitenplaatsen. De regenten ontvluchtten de benauwde binnenstad om de zomer door te brengen op het platteland. Daar trokken zij zich terug in een zelfgeschapen landelijke idylle.
De meeste Nijmeegse buitenplaatsen vinden hun oorsprong in een boerenhoeve, die geleidelijk aan werd uitgebouwd en verfraaid. Enkele komen voort uit middeleeuwse kastelen of versterkte huizen. In de zeventiende en achttiende eeuw gaf men de voorkeur aan de vlakke en vaak reeds gecultiveerde gronden ten zuiden en ten westen van de stad.
De buitenplaatsen ontstonden vooral in de omgeving van de dorpen Hatert, Hees en Neerbosch. Voorbeelden zijn Dukenburg, De Hulsen, De Winkelsteeg en meer naar het zuiden Heyendaal, Brakkenstein en Mariënboom. Leden van de regentenklasse gebruikten deze landhuizen als zomerverblijf. Rondom het huis verrezen sier- en moestuinen, boomgaarden en plantages. De akkers, weilanden en bospercelen die hoorden bij het oorspronkelijke landgoed behielden hun economische functie en werden beheerd door een rentmeester.
Permanente villa woningen
In de negentiende eeuw kwam de heuvelachtige bosrijke omgeving aan de oostzijde van de stad in zwang als woonplaats voor de elite. Het ging toen niet meer om zomerverblijven, maar om villa’s die permanent werden bewoond. Nu waren het vooral rijke industriëlen en handelaren die zich de genoegens van een buitenplaats konden veroorloven. Zeepfabrikant Theodoor Dobbelmann kocht zowel het Huis Heydepark (1860), De Winkelsteeg (1878) als De Hulsen (1879) en voegde deze landgoederen samen tot een uitgestrekt jachtgebied. Stoffenhandelaar Bernhard Bahlmann liet in 1855 een nieuw landhuis bouwen aan de Postweg, het neoclassicistische Geldersch Hof.
Kasteeltje Heyendaal
De familie Jurgens, rijk geworden door margarinefabricage, streek vanuit het industriestadje Oss neer in de lommerrijke omgeving van Nijmegen. Zo liet Frans Jurgens op het landgoed Heyendaal een nieuw landhuis bouwen in de stijl van de Hollandse Renaissance, tegenwoordig bekend als het ‘Kasteeltje Heyendaal’, onderdeel van de Radboud Universiteit. Victor Jurgens kocht Huis Brakkenstein en bouwde er een stallencomplex naast.
Landgoed Oosterhout
Ook ten noorden van de Waal lagen enkele buitens, zoals het landgoed Oosterhout, dat teruggaat op het veertiende-eeuwse kasteel Notensteyn, gesticht door de heren van Bronckhorst. Sibilla van Bronckhorst verdeelde in 1659 het land onder haar zonen Floris en Johan van Hackfort. Floris kreeg Oosterhout en Johan bouwde het nieuwe huis Waaijensteyn. Dit huis was beroemd omdat Lodewijk XIV er in 1672 logeerde. Bij een dijkdoorbraak in 1809 verdween Waaijensteyn echter in een diepe kolk, de huidige Waaijensteinse kolk. Een overstroming verwoestte in 1820 ook Huis Oosterhout. Het werd in 1850 herbouwd en daarna herhaaldelijk uitgebreid door de familie Van Boetzelaer, die het landgoed nog steeds in eigendom heeft.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Nijmegen herdenkt bombardement met avond vol hoop en zang
Nijmegen herdenkt bombardement met avond vol hoop en zangOp vrijdagavond 21 februari brengen 11 Nijmeegse koren een boodschap van hoop en leven in het centrum van Nijmegen, ter nagedachtenis aan de bijna 800 slachtoffers van het bombardement op 22 februari 1944.
Meer lezen over Nijmegen herdenkt bombardement met avond vol hoop en zang
-
Regio Arnhem-Nijmegen maakt Romeins verleden beter zichtbaar
Regio Arnhem-Nijmegen maakt Romeins verleden beter zichtbaarGemeente Nijmegen, de provincie Gelderland en de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen gaan samenwerken aan het 'Masterplan Romeins Verleden'. Dit plan moet het Romeinse erfgoed in Gelderland aantrekkelijker maken voor toeristen en recreanten.
Meer lezen over Regio Arnhem-Nijmegen maakt Romeins verleden beter zichtbaar
-
Pop-up expositie stadspijn bombardement 1944 trekt door Nijmegen
Pop-up expositie stadspijn bombardement 1944 trekt door NijmegenIn de maanden februari en maart trekt een pop-up expositie over de stadspijn van het vernietigende luchtbombardement van 22 februari 1944 door Nijmegen. De aftrap is deze week in wijkcentrum Dukenburg in Meijhorst.
Meer lezen over Pop-up expositie stadspijn bombardement 1944 trekt door Nijmegen
-
Oorlogsdoden Nijmegen krijgen een gezicht
Oorlogsdoden Nijmegen krijgen een gezichtOp 20 februari 2025 worden in het Infocentrum WO2 Nijmegen aan het publiek de nieuwste videoportretten getoond door de onderzoekers van Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen.
-
Intrigerende tentoonstelling 'De Eettafel' bij Museum Kinderdorp Neerbosch
Intrigerende tentoonstelling 'De Eettafel' bij Museum Kinderdorp NeerboschVan 1 februari tot en met 31 maart 2025 presenteert Museum Kinderdorp Neerbosch de tentoonstelling 'De Eettafel', een kunstproject van Lotus Parel van Zoggel, student Beeldende Kunst aan ArtEZ Arnhem.
Meer lezen over Intrigerende tentoonstelling 'De Eettafel' bij Museum Kinderdorp Neerbosch
-
De Latijnse School: Nieuw leven en nieuwe lessen
De Latijnse School: Nieuw leven en nieuwe lessenOm kennis weer toegankelijk te maken voor de Nijmegenaren, heeft de gemeente in 2023 de Latijnse School cadeau gedaan aan Radboud Universiteit. Nu staat het weer op de kaart als een plek waar ze ‘iedereen nieuwsgierig maken naar wetenschap.’
Meer lezen over De Latijnse School: Nieuw leven en nieuwe lessen
-
Ontdek Herenboeren: Rondleidingen op Landgoed Grootstal
Ontdek Herenboeren: Rondleidingen op Landgoed GrootstalHerenboeren Lingezegen nodigt je uit voor rondleidingen op de nieuwe locatie op Landgoed Grootstal. Vanaf 1 februari tot en met 29 maart 2025 kun je elke zaterdagochtend om 10.00 uur een kijkje komen nemen op de boerderij.
Meer lezen over Ontdek Herenboeren: Rondleidingen op Landgoed Grootstal
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in NijmegenDe oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
Meer lezen over 7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
-
Knutselkasteel in de kerstvakantie in Kasteel Hernen
Knutselkasteel in de kerstvakantie in Kasteel HernenKasteel Hernen in het Land van Maas en Waal is in de kerstvakantie extra geopend. Het verandert in de tweede week van de vakantie in een knutselkasteel. Kinderen kunnen dan een armbandje vilten. Onder begeleiding kunnen de mooiste creaties gemaakt worden.
Meer lezen over Knutselkasteel in de kerstvakantie in Kasteel Hernen
-
De Vrouwenschool: een unieke gemeenschap in onzekere tijden
De Vrouwenschool: een unieke gemeenschap in onzekere tijdenAan de Dominicanenstraat in de wijk Nijmegen- Oost bevindt zich in het voormalige Dominicanessenklooster De Vrouwenschool. Op deze bijzondere plek komen vrouwen en non-binaire mensen samen om er te wonen én werken.
Meer lezen over De Vrouwenschool: een unieke gemeenschap in onzekere tijden
-
Start Leesclub Kunstgeschiedenis in Nijmegen
Start Leesclub Kunstgeschiedenis in NijmegenRubens, Breitner, Art nouveau, Dada… Er zijn zoveel interessante kunstenaars en stromingen om je in te verdiepen. Maak daarom eens kennis met de leesclubs van Senia in de Bibliotheek Mariënburg in Nijmegen.
Meer lezen over Start Leesclub Kunstgeschiedenis in Nijmegen
-
Illustrator Luuk Tuchner brengt het verhaal van Mariken van Nieumeghen opnieuw tot leven
Illustrator Luuk Tuchner brengt het verhaal van Mariken van Nieumeghen opnieuw tot levenEen volledig zelf geïllustreerde en -geschreven hervertelling van het verhaal van Mariken van Nieumeghen als afstudeerproject. De vierentwintigjarige Luuk Tuchner deed het! Het boek is nu zelfs op verschillende plekken te koop.
-
Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp Neerbosch
Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp NeerboschIn de winter van 1944 veranderde Kinderdorp Neerbosch in een militair kamp. Op zondag 22 december nemen historicus Jan Brauer en museumdirecteur Esther Bánki je in een korte lezing mee naar bijzondere verhalen uit die tijd.
Meer lezen over Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp Neerbosch
-
Sluitstuk Kunstluis 'Slooparcheologie' in Valkhof Museum
Sluitstuk Kunstluis 'Slooparcheologie' in Valkhof MuseumTijdens de verbouwing en verhuizing van het Valkhof Museum komen bijzondere vondsten aan het licht. In zijn laatste interventie als Kunstluis brengt kunstenaar Pavèl van Houten verbouwing en archeologie samen in een korte film.
Meer lezen over Sluitstuk Kunstluis 'Slooparcheologie' in Valkhof Museum
-
Samen geschiedenis maken op de Gelderse Landdag 2024
Samen geschiedenis maken op de Gelderse Landdag 2024Op donderdag 12 december organiseren de Radboud Universiteit en Erfgoed Gelderland de tweejaarlijkse Gelderse Landdag, dé ontmoetingsdag voor iedereen in Gelderland die zich bezighoudt met de geschiedenis van de provincie.
Meer lezen over Samen geschiedenis maken op de Gelderse Landdag 2024
-
Winterse zondagen op Kasteel Hernen
Winterse zondagen op Kasteel HernenHet winterseizoen is gestart voor kasteel Hernen. Het kasteel is vanaf nu alleen op zondagen te bezoeken. Tijdens een tocht met de pratende lantaarn ervaren bezoekers hoe het was om in winterse omstandigheden op een kasteel te wonen.
-
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale ArcheologieVoor zijn zesde interventie, Digitale Archeologie, graaft de Kunstluis van het Valkhof Museum naar vergane sporen van digitale archieven van cultureel erfgoed. Van 5 t/m 11 november presenteert hij de "digitale ruïne" van het museum.
Meer lezen over Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
-
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek MariënburgTijdens de familiedag ‘Familie Tijdmachine’ op zondag 10 november in de stadsbieb draait alles om het verleden en de toekomst. Er is een voorstelling over de 16e eeuw, schrijver Yorick Goldewijk komt langs, een familiequiz, mini-bios en nog veel meer!
Meer lezen over Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg