Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

Canon van Nijmegen: Gerard Noodt, een van de beroemdste Nijmeegse mannen

Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Een van die verhalen gaat over Gerard Noodt, een Nijmeegse geleerde en een van de beroemdste mannen uit de geschiedenis van Nijmegen. Zo is de Gerard Noodtstraat (zie bovenstaande foto) naar hem vernoemd. Maar wie was hij?

Als internationaal bekend jurist bepleitte hij gewetensvrijheid voor iedereen. Voor die tijd een heel modern en radicaal standpunt.

1647-1671: van student filosofie tot hoogleraar in de rechten

Gerard Noodt werd in 1647 geboren op de hoek van de Grotestraat en de Grote Markt, als zoon van een vooraanstaande familie. Na in Nijmegen de Latijnse school te hebben doorlopen, studeerde hij hier tweeënhalf jaar filosofie en wiskunde aan de pas opgerichte universiteit. Omdat een rechtenstudie meer maatschappelijke mogelijkheden bood, schakelde hij over.

Hij volgde eerst colleges bij Petrus de Greve aan de Nijmeegse rechtenfaculteit, en vanaf 1668 verbleef hij enige tijd in Leiden, Utrecht en Franeker. Aan de Friese academie behaalde hij de doctorsgraad. Eind 1669 keerde Gerard Noodt terug naar zijn geboortestad, waar hij zich vestigde als advocaat. Zijn juridische vaardigheden waren zo uitstekend, dat hij eind 1671 op 24- jarige leeftijd als hoogleraar in de rechten werd benoemd als collega van De Greve. Niet voor lange tijd, want een halfjaar na zijn benoeming vielen de Franse troepen Nijmegen binnen en werd iedere vorm van onderwijs onmogelijk. Noodt zette zijn juridische werkzaamheden echter onverstoorbaar voort.


Een gravure van Gerard Noodt

1679-1725: vrijheid van godsdienst en tolerantie

Omdat de Nijmeegse universiteit na het vertrek van de Fransen door geldgebrek feitelijk ophield te bestaan, vertrok Noodt in 1679 uit de stad. Eerst ging hij als hoogleraar naar Franeker, vervolgens in 1684 naar Utrecht en ten slotte in 1686 naar Leiden, waar hij tot zijn dood in 1725 zou blijven doceren.

Toen Gerard Noodt in Leiden arriveerde, was hij inmiddels een internationaal bekende geleerde en een alom gewaardeerd specialist op het gebied van het Romeins recht. Nog succesvoller was hij in de verdediging van het natuurrecht en het beginsel van tolerantie. Zijn werken werden in het Latijn geschreven, zoals in die tijd gewoon was, maar dankzij vertalingen in het Frans werden ze in heel geletterd Europa bekend. Dat was bijvoorbeeld het geval met zijn rede uit 1699, waarin hij als rector magnificus van de Leidse universiteit de juridische grondslagen uiteenzette van het regeringssysteem van de Republiek. In het toenmalige Europa was zo’n republikeinse regeringsvorm nogal ongebruikelijk. In deze verhandeling verdedigde hij ook de theorie dat de regering haar macht aan het volk ontleent. Nog meer bekendheid kreeg hij door zijn beroemde rede uit 1706 over vrijheid van godsdienst en tolerantie, gefundeerd op het natuur- en volkerenrecht.

Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.  

Dit vind je misschien ook leuk

Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen