Canon van Nijmegen: De Gryze stroomgod, evacuatie en overstromingsdreiging
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Een van die verhalen gaat over Nijmegen, opzondag 25 januari 1995. Vanwege zware regen- en sneeuwval in de Alpenlanden stijgt het peil van de Waal continu. Het spectaculair hoge water trekt duizenden kijklustigen en zorgt voor chaotische taferelen in de benedenstad. Een watersnoodramp lijkt een kwestie van tijd, ook voor de wereldpers die in het Hunnerpark paraat staat om daar verslag van te doen.
30 januari 1995: evacutatie van het Land van Maas en Waal en de Ooijpolder
De vrees was niet ongegrond, want vanuit Duitsland rolde een enorme watergolf op de Nederlandse delta af. Het was maar de vraag of de rivierdijken daartegen bestand zouden zijn. De Nijmeegse burgemeester Ed d’Hondt, tevens voorzitter van de regionale rampenstaf Nijmegen, nam geen risico en kondigde op 30 januari de verplichte evacuatie af van het Land van Maas en Waal en de Ooijpolder. Tienduizenden verlieten huis en haard. Velen konden logeren bij familie of vrienden, anderen werden opgevangen door particuliere organisaties en overheden. Duizenden evacués werden in Nijmegen ondergebracht in kloosters, kazernes en sporthallen. Spannende dagen volgden. Maar het water zakte en op 6 februari zette minister Hans Dijkstal van Binnenlandse Zaken het sein op groen voor de terugkeer van de evacués.
Luchtfoto: Hoogwater in de Waal, tussen Waalbrug en spoorbrug, gezien vanuit het noordoosten: rechts Lent
Eerdere dreigingen
De bijna-watersnoodramp van 1995, met haar crisisstemming, dreigende catastrofe en massale evacuaties, maakte in Nijmegen diepe indruk. Toch was de stad van oudsher bekend met hoog water, zware ijsgang en watersnoodrampen. Bijvoorbeeld in 1809, achteraf de grootste watersnood ooit in het rivierengebied. Bestuurders en burgers moesten toen zowel de bewoners van de benedenstad als de bevolking van de Ooijpolder en de Over-Betuwe te hulp schieten. En koning Lodewijk Napoleon stak in eigen persoon de Nijmegenaren een hart onder de riem. Een welkome geste voor een stad die, evenals dat in 1799 het geval was, ‘werd opgepropt van menschen welke (…) door middel van schuiten uit hunnen woningen waren gered’. Dergelijke taferelen speelden zich in de negentiende eeuw herhaaldelijk af, bijvoorbeeld in 1820, 1855 en 1861. Hoewel hoge waterstanden zich ook in de twintigste eeuw met regelmaat voordeden, kwamen catastrofes van deze omvang zelden meer voor. Alleen in 1926 kwam de stad tijdens een watersnood nog in actie als opvangcentrum, nadat de Maasdijk bij Overasselt was bezweken en het Land van Maas en Waal volkomen blank stond. Sindsdien vervaagde de stedelijke herinnering aan watersnoden en calamiteitenbestrijding. Tot de overstromingsdreigingen van 1993 en vooral van 1995 de kracht van de ‘gryze stroomgod’ weer volop terugbracht in het stedelijke collectieve geheugen.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Kunstluis presenteert vergeten geschiedenis: Digitale Archeologie
Voor zijn zesde interventie, Digitale Archeologie, graaft de Kunstluis van het Valkhof Museum naar vergane sporen van digitale archieven van cultureel erfgoed. Van 5 t/m 11 november presenteert hij de "digitale ruïne" van het museum.
-
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Maak een tijdreis met de hele familie in Bibliotheek Mariënburg
Tijdens de familiedag ‘Familie Tijdmachine’ op zondag 10 november in de stadsbieb draait alles om het verleden en de toekomst. Er is een voorstelling over de 16e eeuw, schrijver Yorick Goldewijk komt langs, een familiequiz, mini-bios en nog veel meer!
-
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
5x dit mag je écht niet missen tijdens TOEN Festival
In de herfstvakantie staat Nijmegen in het teken van TOEN: het Nijmeegs Geschiedenisfestival. Van 19 t/m 27 oktober nodigt het festival je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed!
-
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Nationaal Fietsmuseum Velorama op het Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN!
Het Nijmeegs geschiedenisfestival TOEN vindt dit jaar plaats van 19 tot en met 27 oktober. Ter gelegenheid van het geschiedenisfestival presenteert het Nationaal Fietsmuseum Velorama een viertal rondleidingen met als thema 'fraude op de fiets.'
-
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Kunstluis onthult: archeologie van de toekomst
Archeologische vondsten bestaan vaak voor het grootste deel uit scherven. In 'Archeologie van de toekomst' speelt kunstluis Pavèl van Houten in op dit fenomeen door te kijken naar de scherven van vandaag.
-
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Welke schijn bedriegt er in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens Festival TOEN
Kloppen de verhalen die onze geschiedenis vertelt of is er sprake van schone schijn? Ga van 19 t/m 27 oktober mee op stap en ontdek de verhalen van TOEN: het Nijmeegse Geschiedenisfestival.
-
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Een weekend in het teken van vrijheid: 80 jaar bevrijding Nijmegen
Afgelopen weekend stond Nijmegen stil bij een bijzonder jubileum: 80 jaar vrijheid. Met een veelzijdig programma van herdenkingen, muziek, theater en kunst werd zowel de bevrijding als het leven in vrijheid gevierd.
-
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Fotoverslag: 80 jaar Waalcrossing Nijmegen
Dit jaar herdenken we de Waalcrossing van 1944, waarbij Amerikaanse soldaten Nijmegen onder zwaar vuur bevrijdden. Dit weekend kwam deze historische gebeurtenis opnieuw tot leven met diverse evenementen en activiteiten.
-
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Welke ‘schijn bedriegt’ in de Nijmeegse geschiedenis? Ontdek het tijdens TOEN festival!
Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis nodigt je uit om te ontdekken hoe illusies, misleiding en verborgen waarheden de loop van de Nijmeegse geschiedenis hebben beïnvloed. Welke verhalen zijn echt nep? Ontdek het tijdens TOEN van 19 t/m 27 oktober.
-
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
4x tips rondom 80 jaar vrijheid in Nijmegen
In september herdenkt Nijmegen de heroïsche Operatie Market Garden en de bevrijding van de stad tachtig jaar geleden. Drie dagen lang bruist de stad met een programma vol historische herdenkingen en het belang van vrede. Wil je weten wat er te doen is?
-
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: drie winnaars brengen verhaal 'Loden Lady' tot leven
Valkhof Museum daagde publiek deze zomer uit om hun fantasie over het verhaal van de ‘Loden Lady.' Een vijfkoppige jury koos op 14 september uit ruim 90 inzendingen drie winnaars: Myrthe Schrama, Christian Kicken, en Martine Peters van Ton.
-
Thema-avond: Queer activisme en (Nijmeegse) feminisme, toen, nu & straks
Thema-avond: Queer activisme en (Nijmeegse) feminisme, toen, nu & straks
SPOTforall, Lesbisch Archief Nijmegen, Amnesty Nijmegen en feministisch/queer skatecollectief de Rollende Mina's gaan in gesprek over queer- en feministisch activisme tijdens een thema-avond, op donderdag 19 september in Waalhalla.
-
Lindenberg Cultuurhuis viert 80 jaar vrijheid
Lindenberg Cultuurhuis viert 80 jaar vrijheid
In september 1944 vond de militaire operatie Market Garden plaats. Het hoofddoel werd niet behaald, maar Brabant, Limburg en het Rijk van Nijmegen werden bevrijd. In september staat de Lindenberg stil bij deze gebeurtenis met voorstellingen en lezingen.
-
Nijmegen beste Erfgoedstad 2024
Nijmegen beste Erfgoedstad 2024
Nijmegen is uitgeroepen tot beste Erfgoedstad van het jaar, mede dankzij de inzet voor het behoud van jong erfgoed zoals gebouwen uit de jaren 1960-1980. Deze aandacht helpt bij het koesteren van ons rijke historische verleden.
-
Aangrijpende expositie over de vervolging van Joden in Nijmegen
Aangrijpende expositie over de vervolging van Joden in Nijmegen
In september is in de aula van de Joodse Begraafplaats in Nijmegen de indrukwekkende expositie ‘Razzia 17 november 1942’ te zien over de vervolging van Joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog.
-
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: breng het verhaal van de Loden Lady tot leven
Schrijfwedstrijd Valkhof Museum: breng het verhaal van de Loden Lady tot leven
Valkhof Museum daagt je met schrijfwedstrijd Verhalen in Lood uit om je fantasie de vrije loop te laten op papier. Schrijf en win 100 euro boekentegoed!
-
Nijmegen herdenkt bevrijding stad met weekend vol activiteiten
Nijmegen herdenkt bevrijding stad met weekend vol activiteiten
In het weekend van 20 tot 22 september herdenkt Nijmegen Operatie Market Garden en de bevrijding van de stad tachtig jaar geleden. Drie dagen lang bruist de stad met een programma vol historische herdenkingen en het belang van vrede.
-
Nijmegenaar van het Jaar spreekt tijdens Indië-herdenking: ‘Een hele eer die mij ten deel valt’
Nijmegenaar van het Jaar spreekt tijdens Indië-herdenking: ‘Een hele eer die mij ten deel valt’
Vandaag brengt Gam’inBIZ haar nieuwe trots Pixies op de markt. De jonge Nijmeegse uitgeverij zet met Pixies haar opmars in de spellenwereld voort. Dit nieuwe spel belooft de harten van menig spelletjesliefhebber te veroveren.
-
Regioprogramma '80 jaar Vrijheid' Rijk van Nijmegen bekendgemaakt
Regioprogramma '80 jaar Vrijheid' Rijk van Nijmegen bekendgemaakt
Op donderdag 6 juni begon op de stranden van Normandië de viering van ’80 jaar Vrijheid,’ waarmee het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht. In september krijgt deze een vervolg met de herdenking van operatie Market Garden van september 1944.