Poëziecentrum Nederland: van garage tot organisatie

Sinds 2014 vind je achterin de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid (OBGZ) het Poëziecentrum Nederland (PcN), dat in 2000 werd opgericht door Wim van Til. Hij deelde zijn privéverzameling poëziebundels en stelde ze ter beschikking van een groter publiek. Het PcN is sindsdien uitgegroeid tot een organisatie - met dertig vrijwilligers en een bestuur - die jaarlijks ruim 150 activiteiten rondom dichters, poëzie en schrijven organiseert en zich openstelt voor lezingen, boekpresentaties en cursussen. Op 22 februari 2025 draagt Wim van Til het stokje over aan Willemijn van den Geest, die als nieuwe artistiek leider de toekomst van het Poëziecentrum verder vormgeeft.

Van garage tot organisatie

“De eerste aanleiding om mijn verzameling open te stellen, had te maken met een verzoek van Victor Vroomkoning of hij voor een bloemlezing in mijn bundels mocht speuren naar gedichten die te maken hadden met overlijden en uitvaart. Dat mocht en zo werd hij een tijdlang vaste gast in mijn poëziegarage, een heuse garage, die omgebouwd was tot poëziewerkruimte.” Het is het begin van het PcN van Wim van Til, die op 1 februari jl. de eerste Esther Jansma-prijs in ontvangst nam, een prijs voor iemand die zich met hart en ziel inzet voor de poëzie. 

Uniek in Nederland

Aan de leestafel zitten Willemijn van den Geest, sinds 2022 artistiek leider van het Poëziecentrum en Tine Mientjes, sinds een jaar of drie bestuurslid van de organisatie. Beiden onderstrepen ze de uniciteit van het centrum dat de enige plek in Nederland is waar zoveel bundels onaangevraagd gelezen kunnen worden. Er wordt niet uitgeleend, maar je kunt iedere bundel gewoon uit de kast pakken en ergens plaatsnemen om te gaan lezen. Ook is er altijd iemand bij de balie aanwezig bij wie je terecht kunt met je vragen omtrent Poëzie en de collectie. 

Willemijn van den Geest: van vrijwilliger tot artistiek leider

Willemijn komt in 2021 in Nijmegen wonen. Daarvóór studeert ze Nederlandse taal en cultuur en Filosofie en woont ze een paar jaar in het buitenland. Ze schrijft zelf en heeft een passie voor poëzie. Dat was de reden dat ze op advies van vrienden een kijkje ging nemen in het Poëziecentrum. 

Ze was meteen verkocht en meldde zich aan als vrijwilliger. Samen met Wim van Til organiseerde ze daarna onder meer Lees Mei, een van de activiteiten van het PcN, waarbij 100 personen ieder één pagina uit Mei van Herman Gorter voordragen. Toen Wim een opvolger zocht, leek Willemijn een geschikte kandidaat. 

Een rijke programmering

Willemijn geniet van de huidige en vaste activiteiten en de programmering rondom voornamelijk hedendaagse Poëzie. Die activiteiten bestaan onder andere uit het maandelijkse Open Podium in de Mariënburgkapel, een prettige ontmoetingsplek voor zowel professionele als amateurdichters. Ontmoet de dichter, waarbij het publiek in een intieme setting in gesprek gaat met een bekende dichter. De Poëziewandeling, Dichters in de tuin, en de Ter Balktlezing. Ook kun je je schrijven verder ontwikkelen door het Open Spreekuur van Marijke Hanegraaf te bezoeken, of kunnen poëziegroepjes op afspraak bijeenkomsten organiseren. 

Op weg naar de toekomst

De zoektocht is tevens een mooi moment om de  positie en de activiteiten van het Poëziecentrum nog eens goed te onderzoeken. “De potentie is er”, zegt Tine, “we mogen alleen nog iets zichtbaarder worden.” 

Ook hierbij ontmoeten Willemijn en de rest van het bestuur welwillende gesprekspartners. Afgelopen juni was er een sessie, samen met alle organisaties in Nijmegen die iets met taal doen en bijdragen aan de culturele infrastructuur rondom taal. De grote vraag daarbij was: Wat is er nodig om het PcN een goede plek te geven? In Nijmegen, maar ook in de rest van Nederland? “Er zijn allerhande interessante en constructieve dingen opgehaald waar een toekomstplan mee is geschreven. Vanaf 2025 gaan we deze koers varen”, vertelt Tine enthousiast. 

Visie

Willemijn kijkt ernaar uit om aan de toekomst van het Poëziecentrum te werken en de antwoorden op vragen als Wie zijn we en Waar willen we naartoe concreet te maken.

Ze omarmt in haar visie de meer traditionele beleving van poëzie, zoals het lezen van een bundel en/of bespreken ervan. Maar ze ziet ook mogelijkheden om andere vormen van beleving te introduceren. “Poëzie en taal is een hele vrije plek. De taal is van iedereen, het is een open plek, het is democratisch en verbindend en deze collectie is natuurlijk een grote snoepwinkel.” 

Dat poëzie ook populair is onder jongeren, ziet ze in de nieuwe vormen die aanspreken, zoals internetpoëzie, spoken word, poetry slam en alternatieve vormen van voordracht. “Deze stromingen kunnen allemaal hand in hand gaan. Het mooiste is als we van elkaar leren en er kruisbestuiving plaatsvindt.” De ogen van Willemijn lichten op als ze deze woorden uitspreekt. 

Kweekvijver

Ook ziet Willemijn een plek voor zich waar schrijvers zich kunnen ontwikkelen. Met een divers aanbod van schrijf- en performancecursussen. “Het is belangrijk dat die mogelijkheid tot talentontwikkeling er is en dat die uitgebreid wordt. Er is ook behoefte aan.” Aldus de artistiek leider.

“Ook voor wat betreft de vrijwilligers”, vult Tine aan. “We zoeken ook mensen die zich willen inzetten voor een speciale taak, bijvoorbeeld de poëziewandeling en zich duurzaam willen verbinden met het Poëziecentrum. Kortom mensen die zeggen: ik wil wel me wel (verder) ontwikkelen in bijvoorbeeld programmering of beheer. Daarvoor is het PcN ook een plek.”

Wensdroom

Over de toekomst zegt Willemijn tot slot: “We willen een centrum zijn dat poëzie in alle stadia (beginner tot gevestigd) en alle vormen (traditioneel, vrije vorm, klankpoëzie, spoken word) verwelkomt.” En daarmee zegt ze eigenlijk precies wat ze met haar rol als artistiek leider wil bereiken: delen, van elkaar leren en verbinden. 

Wees welkom

Dus of je nu een doorgewinterde poëziekenner bent, een nieuwsgierige lezer of iemand die zelf met taal wil experimenteren, loop eens binnen, laat je verrassen en wie weet raak je net zo betoverd als Willemijn en anderen die het Poëziecentrum bezochten. 

Het Poëziecentrum Nederland (PcN) is gevestigd in Bibliotheek Mariënburg Nijmegen aan de Mariënburg 29, 6511 PS Nijmegen. Meer informatie vind je op poeziecentrumnederland.nl. 

Fotografie: Lanxi Berkers