Nijmeegs Boekenfeest in De Vereeniging: ‘de moeder aller Boekenfeesten’

Concertgebouw De Vereeniging, zaterdag 23 maart: het Nijmeegs Boekenfeest! De organisatoren wisten tientallen schrijvers, dichters, voordrachtskunstenaars, filosofen en performers naar Nijmegen te halen. Interviews, voordrachten, workshops, minicolleges, een schrijfwedstrijd…  Het is voor de literair geïnteresseerde bezoeker niet gemakkelijk om een keuze te maken. De belangstelling voor het evenement was groot. Redacteur Luus Veeken brengt namens Nijmegen Cultuurstad verslag uit!

Het is het eerste weekend van de Boekenweek 2019, met als thema: de moeder de vrouw. Nijmegen heeft zich niet afwezig gehouden en heeft een groots Boekenfeest georganiseerd. ‘De moeder aller Boekenfeesten’, volgens de aankondiging. En zo voelt het ook voor de enthousiaste bezoekers in De Vereeniging. Een keur aan Nederlandse en Vlaamse schrijfkunstenaars bevolkt de diverse podia en heeft de aandacht van het publiek op zich gericht. Aan de nieuwe stadsdichter Wout Waanders de eer de spits af te bijten. Met een gloedvolle voordracht volbrengt hij die taak.

De rode schoenen van Jan Siebelink

Een grote publiekstrekker als Jan Siebelink hoort natuurlijk in de grote concertzaal. Ik ga rechtop zitten. Siebelink heeft een voorliefde voor opvallende schoenen. Welke zou hij voor deze gelegenheid hebben uitgekozen? Het zijn rode dit keer. Met die schoenen, een kek jasje en zij volle haardos oogt hij bepaald niet als een 81-jarige. Hij houdt van snelle auto’s en schafte zich dankzij het succes van Knielen op een bed violen een heuse Maserati aan. Inmiddels heeft hij hem ingeruild voor een minder flitsend type auto; zijn vrouw vond dat hij te hard ging.

Radboudumc

Siebelink vertelt hoe het Boekenweekgeschenk Jas van Belofte is ontstaan. "Een jaar of wat geleden kreeg ik een beroerte. Mijn vrouw was naar de kapper, ik was alleen thuis. Ik wilde opstaan, maar één been was gevoelloos en in mijn arm voelde ik een vreemde tinteling. Ik wilde 112 bellen, maar toetste per ongeluk 113 in, de crisislijn bij zelfmoordneigingen. Gelukkig zorgden de hulpverleners daar snel voor een verbinding met 112." Pijlsnel werd Jan met loeiende sirenes afgevoerd naar het Radboudumc in Nijmegen. "Mijn leven flitste op dat moment voorbij. Die gebeurtenis is het begin van het Boekenweekgeschenk geworden." Gelukkig is hij volledig hersteld.

Autobiografisch met fictieve elementen

Siebelink vertelt dat zijn boeken weliswaar autobiografisch zijn, maar ook fictieve elementen bevatten. Zo ontbreekt in Knielen op een bed violen zijn middelste broer. "Mijn oudste broer was de verzoener, mijn jongste broer de losbandige. Drie broers was wat te veel van het goede en daarom heb ik mijn middelste broer eruit gelaten. Dat vond hij geen probleem. Maar toen dat boek zo’n succes werd, was mijn schoonzus achteraf toch wat teleurgesteld dat hij er niet in voorkwam."

Francine Oomen, vanuit stilstand tot een boek

Alma Mathijsen gaat in gesprek met Francine Oomen over haar laatste boek Oomen stroomt over, over het taboe van de menopauze, de overgang. Het onderwerp sluit naadloos aan bij het Boekenweekthema. "Artsen weten weinig over de menopauze. In hun opleiding wordt er maar een half uur aan besteed. Over het vrouwenlichaam is nog steeds zoveel onbekend. Vrouwen zijn te ingewikkeld als onderzoeksobject," constateert Oomen met verontwaardiging in haar stem. Ze vertelt dat zijzelf in deze levensfase als een voorheen goed geoliede machine piepend en krakend tot stilstand kwam. "Ik hing kokhalzend boven mijn laptop. Schrijven ging niet meer. Ik dacht dat ik vroegtijdig aan het dementeren was, of dat ik een herseninfarct had gekregen. Tot ik er uiteindelijk achter kwam dat de werkelijke oorzaak de overgang was, terwijl ik nog wel regelmatig ongesteld werd." Daarom besloot Oomen er een begrijpelijk boek over te schrijven, zodat andere vrouwen profijt kunnen hebben van haar zoektocht.

Performance

Schrijfster Rebecca de Wit vertelt in haar aangrijpende voordracht dat zij als kind werd omringd door verhalen over het verliezen van je moeder op jonge leeftijd. Hierdoor stelde zij zich als negenjarige elke avond haar moeder zo voor: dood in een kist. Huiveringwekkend. Ze gaf 's middags al een schrijf- en presentatieworkshop samen met Antwerps stadsdichter Maud van Hauwaert. Maud wist het publiek te boeien met haar grappige performance in melodieus Vlaams. "We hebben het goed geregeld thuis. Mijn zwangere vriendin draagt het kind, ik draag voor."

Bij voorbaat verdacht

Marja Pruis en Bregje Hofstede publiceren binnenkort een lexicon voor feministische literatuur: De nieuwe feministische leeslijst. Pruis vertelt over de ambivalentie waarmee het feminisme in de jaren tachtig van de vorige eeuw kampte. Als feminist was je bij voorbaat ‘verdacht’. Ze constateert dat feminisme inmiddels mainstream is, jonge vrouwen geven onomwonden aan feminist te zijn. Ze zijn er trots op. "Bedenk wel," aldus Pruis, "deze vrouwen bouwen voort op de humuslaag van de eerdere feministische golf."

Nieuw in het feminisme is het concept ‘kruispuntdenken’, waarmee bedoeld wordt dat je identiteit niet in één punt te vangen is. Elk mens is een kruispunt van verschillende identiteiten. Je bent tegelijkertijd moeder, vrouw, schrijver, feminist, et cetera. Weer wat geleerd!

Adopteer mij

Het tijdschrift Op Ruwe Planken organiseerde een schrijfwedstrijd met de opdracht een brief te schrijven aan degene die jij als moeder gehad zou willen hebben. Mooie brieven en voordrachten waren het resultaat. Winnaar Rudie Verbunt schreef een smeekbede aan een vriendin om niet zwanger te worden, maar hem als zoon te adopteren. Komisch en schrijnend tegelijkertijd.

Topavond

Het was een rijk gevulde avond, met een afwisselend programma en een ingenieus decor met reuzebalonnen waarop wisselende beelden werden geprojecteerd (hoe werkt dat eigenlijk, zat ik me steeds af te vragen). De sfeer was top, de organisatie perfect. Maar bovenal: wat hebben ze een literaire kopstukken naar De Vereeniging weten te halen.

Foto's: Studio Schulte Schultz