Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

Het verhaal van de Loden Lady van Noviomagus

| Heyta Melssen

Lopend door de Burchtstraat heb je misschien de glimmende plaat wel eens zien liggen. Een afbeelding van een skelet, op ware grootte, vlak voor het pand van C&A. Wat is hier aan de hand?

In mei 2001 werd op deze plek tijdens werkzaamheden aan het riool een loden grafkist gevonden met daarin restanten van een dame uit de laat-Romeinse tijd. Het was een bijzondere vondst omdat in die tijd maar weinig mensen op die manier begraven werden. In de kist lagen enkele grafgiften die er op duiden dat het hier om een welgestelde dame gaat. Om de plek waar zij werd gevonden te markeren werd door ontwerpbureau LaSalle uit Ede, in opdracht van de gemeente Nijmegen, dit kunstwerk gemaakt met als titel ‘Loden Lady’.

Welgestelde dame

Dankzij het lood van de sarcofaag zijn de resten goed bewaard gebleven. Het materiaal duidt erop dat het om een welgestelde dame gaat, lood was kostbaar. Gewoonlijk werden de doden net als nu in houten kisten begraven. Er zijn slechts een handjevol loden grafkisten bekend, behalve dit exemplaar zijn er twee gevonden in Duitsland, en één in Engeland en in Italië.

Helaas zijn grafrovers ons voor geweest en zijn de meeste kostbaarheden verdwenen. Kleine restjes gouddraad en bladgoud suggereren dat het lichaam in dure gewaden was gekleed en dat de vrouw mogelijk ook sieraden en andere kostbaarheden droeg. Naast haar lichaam stond een houten kistje met glazen flesjes waar resten parfum in zijn aangetoond, er lag een spiegeltje en wat naaigerei. Vlakbij de kist werden scherven gevonden van wijnamforen, afkomstig uit Zuid-Frankrijk of Palestina. De wijn die daarin zat is misschien gedronken tijdens haar begrafenis of geplengd als offer aan de goden.

Wie was zij?

Rond 290 n. Chr werd zij geboren en ergens rond 340 vond zij de dood. Tussendoor heeft zij geleefd en hopelijk liefgehad. Over haar leven valt helaas verder niets meer te zeggen. Er zijn geen inscripties of teksten gevonden met haar naam.

Uit onderzoek van haar botten blijkt dat zij hooguit 50 jaar oud is geworden. Dat lijkt jong, maar de mensen werden in die tijd niet zo oud als nu. Onderzoek laat verder zien dat zij minstens één kind heeft gebaard en de toestand van haar gebit suggereert dat zij aan flinke kiespijn leed: een aantal kiezen en tanden ontbreekt en in de rest zitten flink wat gaatjes.

Zij moet een hoge sociale status hebben gehad, mogelijk was zij getrouwd met een welgestelde man. Waarschijnlijk woonde zij in de buurt van of in het castellum op het Valkhof, het fort waar zich in die tijd het militaire hoofdkwartier bevond. De toestand van haar gebit toont aan dat zij van zoetigheid en zoete wijn hield, luxeproducten net als de kostbare geparfumeerde oliën en de met goud geborduurde kleding waarmee ze werd begraven.

Nog veel raadsels

Ondanks dat er veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan en er een reconstructie is gemaakt van haar gezicht, blijven er veel raadsels bestaan rondom haar leven en haar dood. Waarom werd zij begraven in een loden kist? Dit was absoluut niet gebruikelijk, ook niet voor welgestelde personen.

Ook de houding waarin zij ligt, roept vragen op. De meeste skeletten die worden gevonden, worden ‘netjes’ neergelegd met de armen over de borst gevouwen of langs het lichaam gestrekt. Of zij liggen in een ‘natuurlijke’ houding op hun zij.

Deze dame ligt er echter bij alsof ze op haar rug ligt te slapen. Haar linkerarm is gebogen en de hand ligt vlak naast haar hoofd, alsof ze haar kussen ondersteunt. Haar rechterarm ligt over de borst met de hand op de linkerschouder. Haar benen zijn gestrekt maar de voetbotten zien er weer vreemd uit. Alsof zij haar voeten op het laatst krampachtig heeft gekromd. Of misschien had zij klompvoeten?

Waar vind je de Loden Lady?

Nadat ze zorgvuldig is onderzocht en geprepareerd, heeft de Loden Lady een nieuwe rustplaats gekregen op 200 meter afstand van haar laatste. Zij ligt op de eerste verdieping van Museum het Valkhof, met uitzicht op de Burchtstraat. Naast haar sarcofaag vind je een videoscherm waarop beelden te zien zijn van haar opgraving en een reconstructie van haar gezicht. Een paar vriendelijke ogen kijken je aan en overbruggen de eeuwen die tussen ons liggen.

Haar skelet ligt onder een glasplaat, omringd door de flesjes en wat resten zand. Hoewel ze ruim 16 eeuwen geleden is overleden, heeft ze nog steeds een plek in de wereld van vandaag. Een tastbare herinnering aan het rijke verleden van Nijmegen.

Fotografie: Heyta Melssen

Dit vind je misschien ook leuk

Geschreven door: Heyta Melssen Bekijk profiel
Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen