Bijzondere archeologische vondst in Winkelsteeg: een vaas uit de Romeinse tijd
In Nijmegen en omgeving barst het in de bodem van overblijfselen uit lang vervlogen tijden. Steek een spade in de grond en er is een grote kans dat je stuit op objecten uit de Romeinse tijd. Onlangs groef de archeologische dienst van Nijmegen een prachtobject op: een puntgave, blauwglazen kom van maar liefst tweeduizend jaar oud. IntoNijmegen redacteur Luus Veeken sprak met Pepijn van de Geer, projectleider van de archeologische opgraving die deze fraaie Romeinse kom aan de oppervlakte bracht.
Archeologisch onderzoek
Wanneer een projectontwikkelaar bouwactiviteiten wil verrichten, is deze verplicht om aan te tonen dat er geen archeologische resten in de grond zitten. Of, als die er wel zijn, aan te geven hoe deze behouden worden. In en om Nijmegen is de bodem een onuitputtelijke bron van overblijfselen uit de Romeinse tijd. De gemeente heeft zelfs een eigen opgravingsbedrijf. Op verschillende plekken in de stad waar gebouwd gaat worden zijn archeologen aan het werk. Pepijn van de Geer, een van de archeologen in dienst van de gemeente Nijmegen, is projectleider opgravingen bij Winkelsteeg.
Romeins grafveld
In Winkelsteeg, een nu nog desolaat industrieterrein tussen Goffertpark en Maas-Waalkanaal, verrijst de komende jaren een levendige woonwijk. In mei dit jaar wordt gestart met de bouw van 500 tijdelijke woningen. De grond gaat op de schop, leidingen en riolering worden aangelegd. De Nijmeegse archeologen togen aan het werk: dit is hun kans. Er was al bekend dat er archeologisch interessante zaken in de grond zaten. In de jaren zeventig heeft de Radboud Universiteit in het gebied een Romeins grafveld blootgelegd, vertelt Pepijn. Doden werden in die tijd gecremeerd en de botresten bijgezet in een graf. De doden kregen spullen mee om het leven in het hiernamaals te veraangenamen, zoals een bord met eten, een schaal met fruit, kannetje wijn en soms ook sieraden. De Radboud Universiteit groef indertijd al zo’n 250 graven op. Maar een stuk of zeven konden nu pas onderzocht worden. Werk aan de winkel dus voor Pepijn en collega’s.
Kobaltblauw, met ribbels
‘In een van de graven deden we een unieke vondst, een fraaie blauwglazen kom. Tweeduizend jaar oud, puntgaaf, geen scherfje eraf’, aldus een enthousiaste Pepijn. ‘Een prachtexemplaar, kobaltblauw met ribbels’. Een foto van de kom ging viraal op social media. Het is nog niet bekend wat er met de kom gaat gebeuren, maar dat hij in een museum niet zou misstaan is wel duidelijk.
Pepijn vertelt hoe het glazen object zo’n tweeduizend jaar geleden vermoedelijk gemaakt is. In een pannenkoek van gesmolten glas worden met een soort pincet ribbels getrokken. Vervolgens wordt het glas over een komvormige mal gedrapeerd tot de gewenste vorm bereikt is. Dan hoeft het glas alleen nog maar uit te harden.
Bataafse nederzetting
In Winkelsteeg was in de Romeinse tijd een kleine nederzetting, waar de plaatselijke bevolking woonde. De graafwerkzaamheden voor de nieuwe woonwijk bieden de archeologische dienst de gelegenheid om ook onderzoek te doen naar de leefomstandigheden van de oorspronkelijke bevolking: de Bataven. De contouren van de behuizing worden blootgelegd. De archeologen nemen grondmonsters waaruit ze informatie destilleren over bijvoorbeeld verbouwde gewassen en veestapel. Potscherven, restanten van gebruiksvoorwerpen en botresten worden aan een nader onderzoek onderworpen. Je staat versteld hoeveel informatie experts uit kleine aanwijzingen kunnen halen. Afijn, nog maanden werk voor archeologen en andere deskundigen.
Wil je Pepijn en zijn collega-archeologen aan het werk zien? Bekijk hier een korte video over de opgravingen in Winkelsteeg.
Fotografie: Gemeente Nijmegen