Mats Jansen, de beste barista van de Benelux
Van je passie je werk maken, dat heeft Mats Jansen gedaan. Hij werkt als barista bij PUCK: een specialty bar voor koffie, waar je altijd meerdere soorten koffiebonen kunt proeven. In oktober 2021 won hij de titel ‘beste barista van de Benelux’. Met een goede bak koffie erbij – hoe kan het ook anders – vertelt hij wat koffie voor hem zo bijzonder maakt.
‘Wat ik het leukste aan koffie vind? Dat het zo uiteenlopend en complex is,’ vertelt Mats. ‘De smaak gaat echt alle kanten op. Je kan koffie drinken die naar citrus, meloen of aardbei smaakt, of juist naar walnoot of pure chocolade. Terwijl het product er hetzelfde uitziet! Het zijn gewoon gebrande boontjes, je kan op het oog niet zeggen waar het naar gaat smaken.’ Als barista speelt Mats een belangrijke rol in de bereiding van de perfecte kop koffie. ‘Een zak koffiebonen is nog niet het eindproduct. Het moet nog wel in aanraking komen met water, en daar kan van alles misgaan,’ legt hij uit. ‘Je kan met goede bonen ook hele smerige koffie zetten.’
Het zetten van een goede espresso is precisiewerk. De koffiebonen moeten niet te fijn of te grof gemalen worden, je moet het juiste aantal gram koffie gebruiken, en het water moet het juiste aantal seconden doorlopen. Dat kan per soort koffieboon verschillen. Je moet als barista dus verstand van koffie en goede smaakpapillen hebben, anders loop je het risico op te zure of bittere koffie. De perfecte koffie zetten, daar draaide de verkiezing tot beste barista van de Benelux om. Een bekende tipte Mats om mee te doen, aangezien hij vele uren achter de koffiemachine doorbrengt.
De beste barista
De baristawedstrijd werd georganiseerd op de BBB Horecabeurs in Maastricht. Mats: ‘Er stond een ontregelde koffiemachine en een koffiemolen klaar. Daar moesten we binnen een paar minuten goede espresso’s mee zetten, en twee cappucino’s maken met latte art.’ Dat is best lastig met trillende handen van de spanning. ‘Ondertussen zit een driekoppige jury naar je te kijken. Al je foutjes worden bijgehouden. Dat was wel echt spannend. Je hebt de hele dag zoveel adrenaline, focus en spanning!’
In de finale moest Mats ook een eigen signature drink presenteren, met een zelfgekozen koffieboon. ‘Ik heb een hele zoete natural koffie uit Ethiopië gebruikt, met een aardbei- en lavendelachtige smaak; een van de betere koffies die ik in de afgelopen jaren heb gedronken.’ Daar zette hij een dubbele espresso mee en voegde daar een druivenspritzer en citroentijm aan toe, geserveerd in een wijnglas met ijs. ‘In combinatie met mijn koffie werd de spritzer IPA-achtig, met een bittertje en een licht zuurtje. Echt een lekker fris zomerdrankje.’ Met zijn goede koffie en geslaagde signature drink sleepte Mats de overwinning binnen.
Koffiepassie
Dat Mats veel verstand heeft van koffie, is inmiddels wel duidelijk. Zijn passie voor het zwarte goud is al zo’n tien jaar geleidelijk aan het groeien. Het begon dankzij een collega bij zijn eerste baan in de horeca: ‘Als we na het werk een biertje dronken aan de bar, kwam bij hem een waterval aan informatie over koffie los.’ Daarna kreeg Mats een baan bij koffiebar The Fuzz en ging hij zelf op onderzoek uit over koffie – en begon koffie zelfs nog interessanter te vinden dan zijn studie. Inmiddels heeft hij zijn diploma op zak, maar hij blijft zich verder ontwikkelen als barista bij PUCK, waar hij sinds de opening in 2019 werkt. ‘Ik veel geleerd van eigenaar Sophie en we hebben hier de beste apparatuur staan.’
Maar volgens Mats is één ding het belangrijkste om goed koffie te leren zetten: ‘Zelf ook veel verschillende soorten koffie drinken! Bij PUCK hebben we een constante aanvoer van verschillende koffiebonen, want we vinden het belangrijk dat gasten de keuze hebben in smaak. Ik vraag daarom altijd welke bonen iemand wil. Sommige gasten zeggen: dat maakt me niet uit, het verschil proef je toch niet. Maar soms komen ze erachter dat ze het eigenlijk wél boeit: dan proeven ze uit nieuwsgierigheid beide bonen, en ontdekken ze dat ze de ene toch lekkerder vinden dan de andere.’ Mats heeft veel vaste gasten van PUCK die ontwikkeling zien doormaken. ‘Ze worden steeds kritischer, dat is heel leuk.’
Fijnproeven
Net als bij wijn, kun je smaakverschillen in koffie steeds beter leren proeven. ‘Voor veel mensen smaakt onze filterkoffie thee-achtig. Dat snap ik wel, als je een stevige bak koffie gewend bent, maar daar gaat vaak suiker of melk bij om het draaglijk te maken.’ Als je zure en zoete smaken nog niet gewend bent in koffie, kun je daar het beste geleidelijk aan wennen. Mats: ‘Laat je adviseren over de verschillende koffies bij specialty bars! Als je normaal gesproken Senseo drinkt met twee zoetjes, zou ik beginnen bij de meer klassieke notige koffie. Vervolgens kun je ook de aangename bitters van chocola of hazelnoot in koffie gaan proeven. Daarna kun je eens een hele fruitige koffie met wat meer zuurtjes uitproberen.’
De afgelopen vijf jaar zie je overal in Nederland specialty bars voor koffie verschijnen. Hoe verklaart Mats die ontwikkeling? ‘Mensen worden zich steeds meer bewust van het complexe proces achter een kop koffie. Het is een ingewikkeld productieproces, waarbij meer fout kan gaan dan goed.’ Elke stap is cruciaal: van het ontkiemen van het koffieplantje, het branden en het malen van de bonen, tot het zetten van de koffie. ‘Als je een lekker bakje koffie drinkt, dan zitten er veel mensen met de juiste kennis op de juiste plek. Dat is gewoon superinteressant.’ Mats deelt zijn koffie-enthousiasme ook graag met zijn gasten: ‘Als ik de tijd heb, dan kan ik me erin verliezen en kan ik er uren over praten met je.’