Interview: Nilton Moreira da Silva brengt Nederlandse en Afrikaanse cultuur liefdevol samen
Midden in de beeldentuin van het Afrika Museum vertelt kunstwerker Nilton Moreira da Silva over zijn loopbaan als kunstenaar en de vier workshops die hij geeft in de zomervakantie. Tijdens de workshops laat hij de bezoeker ervaren dat de Nederlandse en Afrikaanse cultuur veel overeenkomsten hebben.
Gezeteld in de schaduw van een eik, omringd door kunstzinnige sculpturen en een warme bries vertelt Moreira da Silva dat hij zichzelf bestempeld als een artworker, ook wel ‘kunstwerker’: “Ik ben geen atelierkunstenaar die kunst produceert en institutionaliseert door het in een museum te plaatsen. Kunstenaar zijn gaat niet enkel om het produceren van kunst, maar ook over omgang met de culturele dimensie van sociale processen. Daarvoor heb ik de gemeenschap nodig.”
Dit is terug te zien in de vier workshops die Moreira da Silva heeft ontwikkeld voor het Afrika Museum. Hierin staat het maakproces centraal. Tijdens de vier workshops gaan de bezoekers zelf aan de slag met traditionele, Afrikaanse materialen en ornamenten uit de natuur. Het Afrika museum staat vol met objecten die symbool staan voor techniek, ambacht en vakmanschap.
‘Whatever, ik ga kunst maken’
Moreira da Silva wist al van jongs af aan dat hij kunstenaar wilde worden, maar is hier pas na twee andere studies mee gestart: “Als kind mocht ik van mijn ouders geen kunstopleiding doen. Zij wilden dat ik dokter of advocaat zou worden, maar dat wilde ik niet. Ik wilde theater beoefenen, dansen en kunstenaar worden”, zegt hij glunderend. Tijdens zijn tweede opleiding, architectuur, openbaarde zijn mentor hem dat hij geen architect moest worden maar ‘artchitect’, oftewel: kunstenaar.
“Dit was heel belangrijk en bevrijdend, maar ook frustrerend. Ik wist namelijk dat mijn ouders hier helemaal niet achter stonden en dit niet zouden financieren”, verzucht Moreira da Silva. “Whatever, dacht ik. Uiteindelijk ben ik bij mijn oma gaan wonen in Brazilië van wie ik wel kunst mocht maken.” Hij was achtentwintig toen hij begon met zijn studie Beeld en Mediatechnologie in Utrecht, met cultureel erfgoed als afstudeerrichting. Hij is met lof geslaagd.
Zoek de overeenkomsten
Inmiddels is Moreira da Silva kind aan huis bij het Afrika Museum, waar hij ooit zijn eerste tentoonstelling als beginnend kunstenaar had. Voor het bedenken van de workshops heeft hij er zelfs een week in gewoond: “Ik ben gericht op het proces, niet enkel het eindproduct. Ik wilde dus de bezoekers niet slechts weg laten gaan met een materieel knutselwerkje.” Wat Moreira da Silva met de workshops beoogt, is de gevoelsmatige afstand tussen Nederland en Afrika verkleinen. Dit heeft hij geprobeerd door op verassende en vernuftige wijzen overeenkomsten te zoeken in beide culturen.
Zo noemt hij de workshop ‘Ik steun je’ als voorbeeld. Tijdens deze workshop versieren de bezoekers op een traditionele manier stokken met zwarte en witte verf. Moreira da Silva ontdekte dat in beide de Nederlandse als Afrikaanse cultuur stokken een belangrijke rol spelen. In sommige delen van het Afrikaanse continent is de stok een belangrijk attribuut van veehoeders, zoals deze voorheen in Nederland ook werd gebruikt. Ook vandaag de dag speelt de stok nog een rol in de Nederlandse cultuur.
Het geloof in de ontmoeting
Moreira da Silva gelooft dat er tussen culturen meer overeenkomsten bestaan dan verschillen. Zo vertelt hij dat hij streng katholiek is opgevoed door zijn ouders. Hij koestert het geloof, de hoop en de liefde die daarin centraal staan. Hiermee hoopt hij de bezoekers van het Afrika Museum te laten ervaren dat de Afrikaanse cultuur eigenlijk dichter bij hen staat dan ze misschien vermoeden.
“Ik geloof in de mensheid en in mensen verbinden. De workshops heb ik hierom allemaal een naam gegeven die begint met ‘ik’. Wanneer je via de workshops de Afrikaanse cultuur ontmoet vanuit je eigen ‘ik’, ga je ook reflecteren op je eigen cultuur en denkbeelden. Door tijdens de workshops bezig te zijn met de cultuur uit het Afrikaanse continent vanuit je eigen cultuur, creëer je een ruimte waarin beide culturen elkaar mogen ontmoeten”, aldus Moreira da Silva.
De laatste workshop van Nilton Moreira da Silva was te volgen op 4 september 2022. Kijk voor meer informatie op de website.
Fotografie: Edwin Smits