Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?

| Jeroen Neefs

Wie aan Nijmegen denkt, denkt aan de Waal. Een rivier die al eeuwenlang aan de stad verbonden is. Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Van kano’s, zeilboten, veerdiensten en bruggen: het oversteken van de Waal houdt Nijmegenaren al eeuwen bezig. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet om deze verhalen te vertellen. We spreken Bas van Linnen, de maker van deze tentoonstelling.

Dit jaar viert Nijmegen het 10-jarig bestaan van de Oversteekbrug. Dit jubileum vormde de aanleiding om de ‘oversteek’ naar Nijmegen nader te onderzoeken. Door middel van brononderzoeken tot en met gesprekken met archeologische diensten heeft Bas een eigen beeld gevormd over hoe Nijmegenaren door de eeuwen heen de oversteek van de Waal hebben getrotseerd.

Dat de Waal er duizenden jaren anders heeft uitgezien blijkt uit recent onderzoek. De Waal is namelijk zo’n 6000 jaar geleden als een zijrivier ontstaan. Al kronkelend liep de rivier door de Betuwe heen. Toen de rivier bij de Ooij een andere afslag in sloeg en daarmee de stuwallen overspoelde, werd de Waal steeds groter. Daarmee ontwikkelde de rivier zich langzaamaan uit tot de rivier die we vandaag de dag kennen.

Oversteken van de Waal door de eeuwen heen

De Waal werd door de toename in omvang steeds lastiger om over te steken. Die oversteek was belangrijk omdat aan de overkant van Nijmegen, het huidige Lent, veel vruchtbare grond aanwezig was. Voor de aanvoer van voedsel richting de stad was de oversteek daarom van groot belang. Dat gebeurde al door de eerste bewoners in de prehistorie, die met boomstamkano’s de oversteek waagden. Vanwege de grote risico’s die de oversteek aan de eerste Nijmegenaren bood, hebben de Romeinen in de middeleeuwen een houten brug gebouwd naar de stad. De resten van deze brug zijn helaas nooit teruggevonden, maar bevinden zich naar alle waarschijnlijkheid nog op de bodem van de Waal. Na het vertrek van de Romeinen ontstond er een structurele veerdienst tussen de stad en het water. Deze veerdienst bestond in eerste instantie uit een aantal zeilboten die heen en weer voeren. Paar eeuwen laten werden deze boten aan elkaar werden vastgeknoopt, waardoor mensen zich al springend over de boten naar de overkant konden begeven.

Nijmeegse uitvinding: De Gierbrug

Nijmegenaren zochten naar een efficiëntere en snellere manier om de oversteek te bereiken. Zo werd in de 17e eeuw de Gierbrug uitgevonden. Door een schip te verbinden met een lange kabel aan een anker dat midden in de Waal lag, bewoog de ‘schipbrug’ met de stroom mee richting de lange aanlegsteiger in Lent. Binnen een paar minuten was je hierdoor aan de overkant.

Drie eeuwen lang functioneerde de Gierbrug als de verbinding richting de stad. Door de opkomst van gemotoriseerde boten kwam hier een einde aan. Toen er in jaren ’30 van de vorige eeuw werd gebouwd aan de Waalbrug was er helemaal geen behoefte meer aan een oversteekdienst met de boot. Dit betekende ook gelijk het einde aan de bedrijvigheid aan de Waalkade die was ontstaan doordat mensen moesten wachten op aan- en afvoer van de boten.

Expositie ‘De Waal over’

Al deze ‘oversteek-verhalen’ zijn terug te vinden in de expositie ‘De Waal over’ bij museum De Bastei. Met historische foto’s en zelf ontwikkeld beeldmateriaal word je meegenomen door de tijd: van de prehistorie tot de moderne tijd. Je kan zelf de oversteek ervaren door onder meer met nagemaakte boomstamkano’s de snelste manier van oversteken te ontdekken of door zelf te bouwen aan een stabiele brug. Wil je deze verhalen dus zelf ervaren? Ga dan naar de expositie, deze is nog het hele jaar in museum De Bastei te bezoeken.

De tentoonstelling 'De Waal Over' is nog t/m 31 december 2024 te zien in de Bastei aan de Lange Baan 4, 6511 XJ Nijmegen. Meer informatie over de expositie vind je op hun website.

 

Fotografie: Matthijs van Houten

Dit vind je misschien ook leuk…

Geschreven door: Jeroen Neefs Bekijk profiel
Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen