Op pad met de stadsecoloog: een beetje kleur
Ingeborg Swart is stadsecoloog bij de gemeente Nijmegen. Ze is dol op alles wat groeit en bloeit en neemt anderen graag mee in haar enthousiasme. Er is immers zoveel prachtig groen te vinden in Nijmegen! Voor haar is het een uitdaging om op de meest onverwachte plekken planten of dieren te spotten. Tegelijk werkt ze er aan om de stad nog groener en gezonder te krijgen. Deze maand vertelt ze over de kleuren in winter.
Een beetje kleur
Geniet jij ook zo van de weken rondom kerst? Of kun je juist niet wachten tot het weer voorjaar is? Hoe je er ook in staat, zelfs op de kortste, donkerste dagen is er altijd wel ergens wat kleur te vinden.
Die kleur kun je natuurlijk metaforisch beschouwen, over hoop en lichtpuntjes in het leven. Ik bedoel het hier echter heel letterlijk. Zelfs nu midden in de winter biedt de natuur allerlei kleuren. Dat zit in allerlei blaadjes, takjes, gekleurde vogels, en vooral, in bessen! En omdat veel bomen en struiken inmiddels behoorlijk kaal zijn, of gewoon bruinig, vallen de gekleurde pareltjes extra op. Dat is ook precies de bedoeling natuurlijk. De planten willen vogels laten weten dat ze iets te bieden hebben, het liefst van zo ver mogelijk zichtbaar. De vogels smullen van de besjes, poepen de zaadjes daarin elders weer uit, en volgend jaar groeien er weer allemaal nieuwe plantjes. Even voor de duidelijkheid, niet alle bessen zijn ook voor mensen eetbaar. Sommige zijn echt giftig.
Onrijpe vlierbes
Wanneer je tijdens je dagelijkse ommetje eens oplet zal je snel allerlei besjes zien. De rozenbottel ken je waarschijnlijk wel. Die zijn nu wat op hun retour, de meeste die je tegenkomt beginnen behoorlijk te verschrompelen. Voor andere besjes start het seizoen juist net. De sneeuwbes, bijvoorbeeld. Wanneer je in een perkje een flinke struik met witte, matte bessen tegenkomt, zal dat hoogstwaarschijnlijk een sneeuwbes zijn. Nu zijn de meeste bessen nog erg klein en roze, maar voor je het weet zijn ze dik en wit.
Rozenbottel
Ook de zuurbes kom je veel tegen in Nijmegen. Die zie je bijvoorbeeld veel als haagjes, maar ook wel in perken. Je herkent hem aan de relatief kleine, smalle, rode vruchtjes die in trosjes aan de inmiddels (bijna) kale planten hangen. Leuk om te weten is dat de zuurbes lang niet overal werd gewaardeerd. Hij is namelijk een tussenwaardplant (soort tussenstation) voor de schimmel zwarte roest. Die schimmel tast onder andere rogge en gewone tarwe aan. De rol van zuurbessen daarin zorgde vroeger onder andere in Frankrijk voor heftige ruzies tussen boeren en jamfabrikanten. Er bestaat overigens ook een andere soort, de Chinese zuurbes, die heeft donkerblauwe besjes en wat grotere blaadjes.
Zie je ronde, rode bessen? Dan kunnen dat verschillende soorten planten zijn. Zo heeft de dwergmispel opvallende, rode bessen die in kleine groepjes bij elkaar zitten en kleine, brede blaadjes. De bessen van de Gelderse roos hangen in flinke trossen bij elkaar en ogen wat doorzichtiger. Ook zijn de bladeren van de struik heel anders, een beetje handvormig en vrij groot. Andere planten met rode bessen zijn er nog veel meer. Wil je weten wat je tegenkomt op je ommetje? Maak dan eens een foto en gebruik een boek, website of app om uit te vinden welke soort het is. En bovenal, geniet van alle kleur die je plotseling zult zien!