Wederopbouwarchitectuur wandelroute

Beschrijving

Het bombardement in de Tweede Wereldoorlog heeft een groot gat geslagen in het centrum van Nijmegen. De binnenstad is opnieuw opgebouwd. Wandelen door het centrum van Nijmegen is daarom wandelen tussen de wederopbouwarchitectuur. Deze wandeling wijst je op de kenmerken van de wederopbouwarchitectuur. Je gaat deze daardoor herkennen en misschien ook waarderen om zijn eigen unieke schoonheid, het hóórt bij de historie van Nijmegen.

De route is op een paar punten lastig toegankelijk voor rolstoelers, in de tekst zijn alternatieven aangegeven. 

Verwoestingen

De Nijmeegse binnenstad lag na de Tweede Wereldoorlog grotendeels in puin door de verwoestingen in 1944. Op 22 februari 1944 door het bombardement, door Amerikaanse bommenwerpers, die na een afgebroken operatie op de terugweg vanuit Duitsland naar Engeland een gelegenheidsdoel zochten en Nijmegen vonden. Het raakte het hart van de stad met haar vele historische monumenten. 

Op 17-20 september tijdens Operatie Market Garden, de vier dagen waarin hevig gevochten is om de Waalbrug. Deze strijd is gewonnen en is de bevrijding gaan heten. Maar de oorlog was voor Nijmegen nog niet voorbij; nog maandenlang lag de stad in de frontlinie. De Duitsers bleven Nijmegen tot in februari bestoken met granaatvuur. 2000 huizen en 400 zakenpanden werden met de grond gelijkgemaakt, er vielen 2200 burgerdoden. Dat betekende dat een groot deel van het centrum van de stad weer opgebouwd moest worden. 

De wederopbouwstijl 

Na de oorlog is hard gewerkt aan de wederopbouw van de binnenstad.  Gedurende een periode van 15 jaar werd er onafgebroken gebouwd. Er was niet zoveel geld en arbeid was goedkoop. Er werd gebruik gemaakt van moderne inzichten en bouwtechnieken van de nieuwe naoorlogse tijd. 

De binnenstad moest toegankelijk zijn voor de auto, hét symbool van vooruitgang. Brede doorgangswegen werden aangelegd en er kwam een groot plein voor evenementen en om te parkeren: Plein 1944. Alle winkelpanden in de binnenstad kregen vier bouwlagen en platte daken. Bij de bouw werden voor die tijd moderne materialen gebruikt zoals staal, natuursteen, beton en glas.

Boven de winkels kwamen woonhuizen met veel licht en balkonnetjes voor de frisse lucht. Veel verschillende architecten werden aangesteld om gevels te ontwerpen, waardoor het centrum een divers en afwisselend aanzicht kreeg. Door die massale wederopbouwarchitectuur op een klein gebied heeft Nijmegen een voor Nederlandse begrippen unieke binnenstad.  

Bij de plattegrond

Legenda
Rood: Verwoest door het bombardement 22 februari 1944
Groen: Verwoest bij de bevrijding ‘Market Garden’ september 1944
Geel: Verwoest in frontstadperiode 1944-1945

Stratenpatroon
In de gekleurde vlakken op de plattegrond herken je het oude stratenpatroon van 1944. Bij de wederopbouw van de stad is het stratenpatroon aangepast. Er kwamen meer pleinen, bredere straten en binnenterreinen voor de bevoorrading van winkels.

Brandgrens

In het wegdek zie je plaatjes met een vlam en een naam erop. Deze markeren de brandgrens rond het gebied dat door het bombardement getroffen werd. Er zijn bijna 800 markeringen, één voor elk slachtoffer.

Weetjes 

Wederopbouwkunst 
Het tijdvak 1940-1965 is een belangrijke periode in de Nederlandse cultuurgeschiedenis. Het waren jaren van schaarste en het nodige leed, maar ook van optimisme en vernieuwingsdrang. Kunstenaars en architecten combineerden graag beeldende kunst en bouwkunst. Door deze koppeling brachten ze kunst onder de mensen. De overheid stimuleerde deze samenwerking en stelde dat beeldende kunst een onmisbaar element in openbare gebouwen was.

Vanaf 1951 moest anderhalf procent van de bouwsom van alle door de overheid gefinancierde gebouwen aan kunst worden besteed. Daarom sieren veel kunstwerken wanden, gevels, vloeren en plafonds van de naoorlogse architectuur.  

Stichting Nijmegen Wederopbouwstad  

Deze stichtingzet zich in om de wederopbouwarchitectuur en de wederopbouwkunst van Nijmegen onder de aandacht te brengen en onder de bouwcondities van toen weet te waarderen. Daarom staat de stichting ook voor het behoud en herstel van deze wederopbouwarchitectuur. Op wederopbouwstad.nl vind je meer informatie, foto’s, filmpjes en doorverwijzingen bij Nijmegen Wederopbouwstad.  

Deze route is een bewerking van het boekje ‘Kijk Omhoog’ dat door deze stichting is gemaakt.