Interview: Berend van Deelen - van AI student naar succesvolle arrangeur

Op jonge leeftijd werd Berend van Deelen betoverd door bigband- en orkestmuziek. Tijdens zijn studie Artificial Intelligence aan de Radboud Universiteit richtte hij Studenten Bigband Nijmegen op, waarin hij de rol als arrangeur en dirigent aannam. Zo stapte hij met één been de muziekwereld in. Vorig jaar besloot Berend volle koers te zetten op een carrière als arrangeur. Dat wierp al snel zijn vruchten af. Er volgde een samenwerking met een van de grootste bigbands die Nederland rijk is: Jazz Orchestra of the Concertgebouw. Op zaterdag 28 oktober zullen zij tijdens Festival Jazz International Nijmegen hun project “Lean on Me” ten gehore brengen. Het uitgelezen moment voor IntoNijmegen om in gesprek te gaan met de ambitieuze arrangeur.

In het ouderlijk huis van Berend was de muziek van Stevie Wonder, Al Jarreau en Earth, Wind & Fire steevast onderdeel van het meubilair. Met een moeder die veel zong en een vader die dj was op feesten en partijen, is het geen wonder dat Berend meegevoerd werd in deze muzikale vervelwind. Op televisie zag de jonge Berend regelmatig liveoptredens van het Metropole Orkest en raakte gefascineerd door de variëteit aan klankkleuren van de instrumenten in zo’n bezetting.

“Ik vond het altijd te gek hoe ze een popliedje of jazz standaard helemaal opbliezen tot een multicolored geheel,” legt Berend uit. Hieruit vloeide niet alleen een voorliefde voor bigband- en orkestmuziek, maar werd er ook een zaadje geplant dat uitgroeide tot de ambitie om zelf te arrangeren. In zijn tienerjaren begon Berend met reducties voor small-bigband “Start Spreading the News,” waarin hij ook basgitaar speelde: zijn eerste stappen naar een carrière als arrangeur.

Een vliegende start  

Samen met vriend Roy ten Berge richtte Berend in 2016 Studenten Bigband Nijmegen (SBBN) op. SBBN wist zich al snel te onderscheiden door hun focus op funk, fusion en wereldmuziek. Onder leiding van Berend boekten zij zowel nationale als internationale successen. Daarnaast sloot hij zich aan bij diverse besturen, zoals die van het Nederlands Studenten Jazz Orkest en nam zelfs les bij arrangeur en musicus Rob Horsting.

Totdat Berend merkte dat hij naar eigen zeggen “aan het plafond” geraakte van wat hij kon bereiken als arrangeur zonder hiervoor geschoold te zijn. Om zijn droom om voor de professionele orkesten in Nederland te mogen schrijven waar te kunnen maken, besloot Berend Compositie/Arrangeren Jazz te gaan studeren aan het Conservatorium van Amsterdam.

Veelzijdigheid 

Als arrangeur laat Berend zich inspireren door grootheden als Vince Mendoza en Bob Mintzer. Ook componist, producer en lid van jazzfusion- en funkband Snarky Puppy Bill Laurance vormt een grote inspiratiebron. Voor een project met SBBN en het Studenten Symfonie Orkest transcribeerde Berend hun album Sylva. Een proces waarvan hij naar eigen zeggen ontzettend veel heeft opgestoken. Verder probeert Berend vooral zo breed mogelijk inzetbaar te zijn.

_{^{Snarky Puppy Bill Laurance}}

“Of het nu meer in de traditie is of modern, juist Latin of Pop, het kan allerlei kanten op. Ik vind het daarom heel belangrijk om veelzijdig te zijn,” legt Berend uit. Toch drijft er volgens hem wel een signature style naar boven. Zo benut hij de orkestrale kleuren die hij tot zijn beschikking heeft het liefst optimaal. Als bassist in hart en nieren speelt ook groove voor hem een prominente rol. Door gedetailleerder voor de ritmesecties te schrijven probeert Berend zijn stempel te drukken.  

Bijzondere samenwerking

Hoog op Berends wensenlijst stond een samenwerking met Jazz Orchestra of the Concertgebouw (JOC). Een bijzondere kans deed zich voor toen van Deelen via zijn hoofdvak docent Rob Horsting betrokken raakte als arrangeur bij “The Jazz Influencers.” “Dat was een te gekke ervaring. En ze waren ook blij met hoe het was gegaan. Sindsdien hebben ze mij gevraagd voor een aantal andere projecten.” Zo ook om voor “Lean on Me” de nummers "Let Me Be the One You Need" en “The Same Love that Made Me Laugh” te arrangeren. In “Lean on Me – Tribute to Bill Withers” verkennen JOC en Jeangu Macrooy nieuwe lagen in het oeuvre van de Amerikaanse soulzanger.

Berend begon hiervoor met het intensief beluisteren van de originele stukken, om vervolgens het materiaal te analyseren op zoek naar stukjes melodie om te bewerken, herhalen en hergebruiken in zijn arrangement. “Er is veel ruimte in de muziek van Withers om vrijheid in de vorm te veranderen,” legt hij uit. Denk hierbij aan het plaatsen van solo’s, intro’s en outro’s. Het onderwerp van de tekst probeert hij eveneens te weerspiegelen in zijn arrangement. Net als de esthetiek van het orkest en daarbij horende stijlelementen.

Festival Jazz International Nijmegen

Op zaterdag 28 oktober speelt JOC x Jeangu Macrooy op Festival Jazz International Nijmegen in Concertgebouw de Vereeniging. Dat FJIN zowel de meer traditionele bezettingen als JOC neerzet en experimentele muzikale projecten neerzet, biedt volgens Berend ruimte voor innovatie binnen de jazzmuziek. Zelf merkt hij namelijk regelmatig dat mensen bij de term jazz vaak denken aan specifieke stijlperiodes, zoals Bebop. Dit terwijl jazz over de jaren heen ontzettend veel invloeden en stijlen heeft opgepikt. “Ik denk dat mensen ook daardoor geraakt kunnen worden. Ook als je dat nog niet op je radar hebt. Als er dan een groter opgezet festival plaatsvindt in de stad, waar een hele hoop verschillende artiesten te horen zijn en mensen misschien al één ding leuk vinden, ontdekken ze ondertussen van alles wat ze anders niet zelf hadden opgezocht, maar eigenlijk wel te gek vinden. Ik denk dat dat een mooie rol is van Festival Jazz International Nijmegen,” legt Berend uit.

De cadens  

Intussen blijft Berend trouw aan SBBN als dirigent en tourde in deze zelfde rol afgelopen mei met het Nederlands Studenten Jazz Orkest. Als arrangeur wordt Berend regelmatig geboekt door diverse orkesten, zoals het ArtEZ Poporkest en uiteenlopende projecten zoals de “Dutch Jazz Heritage” editie over Ann Burton. Daarnaast staat het Vortex Ensemble in de kinderschoenen. Dit ensemble van ritmesectie met strijkkwartet, met Berend op basgitaar, zal een combinatie van jazz, elektronische en klassieke muziek ten gehore brengen. Hierin wil hij gaan experimenteren met een van zijn andere ambities, namelijk het schrijven van eigen composities. Op het gebied van arrangeren heeft Berend een duidelijk doel voor ogen: werken voor de grootste Nederlandse orkesten: “Ik wil me plaatsen als een van de Nederlandse arrangeurs die je belt voor dat soort klussen."

Meer over Berend van Deelen lees je op berendvandeelen.nl. Tickets voor Jazz Orchestra of the Concertgebouw (JOC) & Jeangu Macrooy koop je op fjin.nl.

Fotografie: Veerle Bastiaanse