Scan gebaseerd op speeksel van hagedis vindt zeldzame tumor

_{⌂ » Werk & ondernemen » Nijmegen innoveert}

Een nieuwe PET-scan spoort met hoge betrouwbaarheid goedaardige tumoren op in de alvleesklier, blijkt uit onderzoek onder leiding van het Radboudumc. Met de huidige scans zijn deze insulinomen vaak niet te vinden, terwijl ze wel klachten veroorzaken door een te lage bloedsuikerspiegel. Is de tumor eenmaal gevonden, dan is een operatie mogelijk.

In de alvleesklier zitten cellen die insuline maken, de zogenaamde bètacellen. Insuline is een hormoon dat zorgt dat het lichaam suiker uit het bloed haalt en opslaat in bijvoorbeeld spiercellen. Zo regelt insuline de bloedsuikerspiegel in het lichaam. In zeldzame gevallen ontsporen de bètacellen en ontstaat een goedaardige tumor, een insulinoom. Die tumor zaait bijna nooit uit, maar veroorzaakt toch problemen, door te hoge productie van insuline en daardoor te weinig suiker in het bloed.

Alternatief voor plakjes

‘Mensen met deze aandoening hebben door de lage bloedsuikerspiegel weinig energie en vallen bijvoorbeeld vaak flauw. Het is dus een hele lastige ziekte’, vertelt Marti Boss, eerste auteur van de publicatie. ‘Vaak duurt het lang voordat ze een diagnose krijgen. We kunnen bloedtesten doen, maar die kunnen niet bevestigen of de oorzaak een tumor is en waar die zit. En verder zijn er verschillende scans beschikbaar: CT, MRI en PET. Maar daar is het insulinoom niet altijd goed op te zien.’

De tumor verwijderen met een operatie lost de problemen op, maar daarvoor moet bekend zijn waar de tumor zit. Martin Gotthardt, hoogleraar Nucleaire Geneeskunde van het Radboudumc, legt uit: ‘Vroeger begonnen chirurgen met plakjes afsnijden van de alvleesklier, net zo lang tot ze de tumor tegenkwamen. Maar als die aan het einde zat, was inmiddels de hele alvleesklier verdwenen. Je kunt leven zonder alvleesklier, maar je kampt dan met zware diabetes en bent continu in de weer om je bloedsuikerspiegel te regelen. Een betere scan was dus zeer gewenst.’

Vervangen

Gotthardt ontwikkelde met zijn team een geheel nieuwe scan, de zogenaamde Exendin-PET-scan, waarmee ze insulinomen nauwkeurig kunnen lokaliseren. Eerder publiceerden ze de resultaten van een onderzoek bij kinderen, waarbij het insulinoom aangeboren is. Nu laten ze de bevindingen zien van een studie in volwassenen, waarbij het insulinoom langzaam is ontstaan.

Aan de studie deden 69 volwassen patiënten mee met een verdenking op een insulinoom. Met de Exendin-PET-scan vonden de onderzoekers de tumoren in 95% van de patiënten, tegen 65% met de huidige PET-scan. In combinatie met CT en MRI werd met de huidige PET-scan meestal alsnog de tumor gevonden, maar in 13% van de gevallen was het insulinoom alleen zichtbaar op de nieuwe scan. Boss: ‘We denken dat de nieuwe scan alle andere scans kan vervangen. Alle insulinomen die we vonden met de nieuwe scan zijn verwijderd, en al die patiënten waren na de operatie weer helemaal beter. En dat terwijl sommigen al tientallen jaren ziek waren.’

Hagedis

De nieuwe scan is gebaseerd op een stofje in het speeksel van het gilamonster, een soort hagedis die leeft in woestijngebied in de Verenigde Staten. Gotthardt: ‘We wisten dat dit stofje specifiek kan binden aan een molecuul op deze tumoren, de GLP1-receptor. Het stofje uit het speeksel bleek in het menselijk lichaam niet zo stabiel, we maakten daarom eerst een chemisch stabielere variant, genaamd Exendin. Daar koppelden we een radioactieve stof aan, zodat we het kunnen zien op een PET-scan. Nu blijkt het licht radioactieve Exendin de insulinomen perfect in beeld te brengen.’

De volgende stap is om de Exendin-PET-scan in de kliniek te brengen als de standaard scan voor mensen met verdenking op een insulinoom. Hiervoor gaan de onderzoekers analyseren hoe de scan de kwaliteit van leven van de patiënten verbetert en hoeveel geld er bespaard kan worden als andere scans zoals de CT en MRI niet meer nodig zijn. Daarnaast onderzoekt het team van Gotthardt in een nieuw onderzoeksproject (LightCure ) de mogelijkheden om Exendin in te zetten voor de behandeling van insulinomen.

Dit artikel verscheen eerder op Radboudumc.