Tentoonstelling Liefde in Oorlogstijd in het Vrijheidsmuseum: 'Liefde is er altijd'
Liefde is er altijd. Het maakt niet uit wat de tijd, de situatie en de omstandigheden zijn, liefde is zo constant als de mens zelf. De tentoonstelling Liefde in Oorlogstijd, nu tijdelijk te zien in het Vrijheidsmuseum in Groesbeek, laat zien dat deze intieme en onbreekbare band tussen mensen er altijd en in vele vormen zal zijn, zelfs tijdens iets zo hatelijks als een wereldoorlog.
De expositie is geïnspireerd door het gelijknamige boek, Liefde in Oorlogstijd, van Steffie van den Oord. “Mensen kregen zoals altijd vlinders in hun buik”, schrijft ze in het voorwoord. “In de schuilkelder, de onderduik, aan het front of doodgewoon op straat. Hun verhalen wilde ik vastleggen.” Deze verhalen komen nu tot leven door middel van muziek, liefdesbrieven en van parachutezijde gemaakte trouwjurken.
Verschillende vormen
“Het is een verzameling van allerlei liefdesverhalen uit de Tweede Wereldoorlog die, ik denk, een stuk diverser zijn dan veel mensen in het begin denken”, vertelt Wanda Tiersma, Communicatie, Marketing en pr-coördinator van het Vrijheidsmuseum, over de expositie. “Het gaat natuurlijk over mensen die in het verzet elkaar hebben leren kennen, of mensen wiens liefde concentratiekampen heeft overleefd. Maar er zijn ook verhalen over vervolgde liefde en ook betaalde liefde. Dan heb ik het over sekswerk dat ook in meerdere vormen plaatsvond tijdens de Tweede Wereldoorlog, bijvoorbeeld in ruil voor producten die je met bonnen nauwelijks kon kopen, zoals sigaretten en chocolade. Er waren een heleboel verschillende vormen van liefde in deze tijd. Deze expositie is er om al die verschillende kanten te laten zien.”
De bezoeker wordt meteen ondergedompeld in de sfeer van de tijd. De expositie bestaat uit een knus, stenen straatje, waar witte vlinders je van deur tot deur leiden. Achter de verschillende deuren – die elk bedrukt zijn met een soort liefde, van 'Liefde op zolder' tot 'Liefde achter prikkeldraad' – schuilen historisch ingerichte ruimtes. Hier ontvouwen zich de verhalen van de mensen die daar ooit leefden en liefhadden.
De menselijke kant van oorlog
De tentoonstelling bestaat naast interessante informatie ook uit vele quotes en persoonlijke verhalen. Er hangen foto’s aan de muur waarop mensen met één blik naar elkaar alles zeggen en er liggen liefdesbrieven die zijn geschreven door geliefden die elkaar niet langer konden of mochten zien. Sommige van deze verhalen zijn bekend uit de geschiedenisboeken, maar veel zijn uniek, onverwacht en allemaal zijn ze erg rakend.
“Het verhaal dat er voor mij uitsprong”, vertelt Wanda met een lach, “is een verhaal van een man en die zat in een dwangarbeidsfabriek. Hij heeft daar stiekem een onderbroekje voor zijn verloofde genaaid om als huwelijksgeschenk te geven. Die heeft hij meegesmokkeld door hem zelf aan te doen, dat vond ik een erg leuk verhaal. Die is me altijd toch wel bijgebleven.”
Helaas lopen niet alle verhalen even goed af, zoals het verhaal van Sjoerd Bakker, een verzetsstrijder wiens kleermakersschaar hier is tentoongesteld. “Sjoerd was een man die openlijk homoseksueel was. Hij werd ter dood veroordeeld vanwege zijn medewerking aan de aanslag op het bevolkingsregister, één van de meest beroemde verzetsdaden, maar daarvoor vroeg hij of hij bij zijn terechtstelling zijn roze overhemd mocht dragen.” Na de oorlog kon Sjoerds lichaam geïdentificeerd worden omdat zijn roze overhemd herkend werd. “Op een of andere manier vond ik dat zo menselijk, dat het me heel erg raakte.”
Wat aan het hart ligt van deze tentoonstelling is de menslievendheid, die ook in de oorlog voortbestaat. “Dat mensen ook bereid zijn bepaalde dingen te offeren, en dat mensen ook bepaalde grenzen over gaan of tot elkaar komen en ook hun eigen mindset daarvoor kunnen veranderen, voor de liefde.”
Voor iedereen
De tentoonstelling vertelt vele menselijke maar ook intieme verhalen. Al was het onderwerp van seks een taboe in die tijd, het was zeker een van de vele manieren waarop liefde zich voor deed. Van jonge geliefdes tot net nieuw geopende bordelen speciaal voor soldaten, seks was ook toen een groot onderdeel van liefde en het leven.
In verschillende ruimtes wordt hier dan ook meer over verteld, maar dit betekent niet dat het niet toegankelijk is voor jong én oud. De intiemere en explicietere objecten, teksten en tekeningen zijn verborgen achter gordijntjes. Zo kunnen de volwassenen even gluren om meer te lezen over hoe hiervan werd genoten of juist misbruik van werd gemaakt.
Wil jij ook de vlinders voelen? Of juist meer te weten komen over liefde en de oorlog? Bezoek deze bijzondere expositie in het Vrijheidsmuseum vóór 30 maart 2025. Meer informatie vind je hier.
Fotografie: Juliette Huisman
Dit vind je misschien ook leuk…
-
Fotoverslag: carnaval 2025
Fotoverslag: carnaval 2025
Carnaval in Nijmegen is altijd een feest dat niet overgeslagen mag worden. Van zaterdag 1 maart tot en met dinsdag 4 maart stroomde de stad over van de kleurrijke optochten, feestjes en vrolijkheid. Knotsenburg, zoals Nijmegen tijdens carnaval heet.
-
Duik in de fascinerende wereld van de oceaan tijdens de Int. OCEAN FILM TOUR
Duik in de fascinerende wereld van de oceaan tijdens de Int. OCEAN FILM TOUR
In april komt de Int. OCEAN FILM TOUR voor de 11e keer naar Nederland. Int. OCEAN FILM TOUR wordt georganiseerd om inspiratie en kennis te delen over de oceaan en het belang daarvan voor onze planeet. Dit doen ze in acht steden, waaronder Nijmegen.
-
Vierdaagsefeesten 2025 maakt eerste namen bekend
Vierdaagsefeesten 2025 maakt eerste namen bekend
De eerste zonnestralen brengen je meteen in de stemming voor de mooiste zeven dagen van het jaar: de Vierdaagsefeesten! Terwijl je nog even moet wachten tot die derde week van juli, wordt nu alvast een tipje van de sluier opgelicht.
-
Bezoek 23 maart de Tulpenpluktuin op de Grote Markt
Bezoek 23 maart de Tulpenpluktuin op de Grote Markt
Op zondag 23 maart, van 12.00 tot 17.00 uur, wordt de Grote Markt in Nijmegen omgetoverd tot een grote kleurrijke tulpenpluktuin met 30.000 tulpen! Bij een aankoop bij één van de ondernemers in de binnenstad van Nijmegen mag je 10 tulpen plukken.
-
Het Model van de wereld: een duizelingwekkende leeservaring
Het Model van de wereld: een duizelingwekkende leeservaring
Op donderdag 27 maart presenteert Noud Bles 'Het model van de wereld' bij Dekker vd Vegt Boekverkopers. Het boek markeert veertig jaar verhalen schrijven, en is een verzameling van verhalen en korte novellen die hij tussen 1984 en 2025 schreef.
-
Feestelijke opening Gebroeders Van Lymborch Jaar 2025
Feestelijke opening Gebroeders Van Lymborch Jaar 2025
Op vrijdag 21 maart start het Gebroeders Van Lymborch Jaar 2025 met een feestelijke opening in een prachtig verlichte Stevenskerk. Beleef de kunst van de gebroeders Van Lymborch via indrukwekkende lichtprojecties die hun meesterwerken tot leven brengen.
-
Verse groenten van bij jou om de hoek? Schrijf je in voor het nieuwe oogstseizoen
Verse groenten van bij jou om de hoek? Schrijf je in voor het nieuwe oogstseizoen
Het oogstseizoen staat weer voor de deur. Dat betekent dat je je weer kunt inschrijven voor een groentepakket of als oogstgenoot bij een pluktuin in de regio. Bij verschillende tuinen zijn nog plaatsen beschikbaar. Dus schrijf je in!
-
De 17e editie van Go Short komt eraan
De 17e editie van Go Short komt eraan
Van 1 t/m 6 april 2025 keert Go Short – International Short Film Festival Nijmegen voor de 17e keer terug om het beste van de korte film te presenteren. In en om LUX kunnen bezoekers zich onderdompelen in de mooiste korte films uit binnen- en buitenland.
-
Radiolab & Invision: InScience voor professionals
Radiolab & Invision: InScience voor professionals
Professionals opgelet: op woensdag 12 maart en vrijdag 14 maart organiseert het InScience Film Festival twee interdisciplinaire programma's voor professionals.