Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

Roelants ontvangt David van Reybrouck – denker buiten bestaande kaders

| Luus Veeken

Zaterdag 12 april. Het souterrain van Boekhandel Roelants stroomt langzaam vol. Tussen de boekenkasten worden stoelen bijgeplaatst. David van Reybrouck, benoemd tot Denker der Nederlanden, bezoekt Nijmegen. Zijn nieuwe boek De wereld en de aarde. Hoe houden we het veilig? is net uit en filosofiedocent Marcel Becker (Radboud Universiteit), mag hem bevragen. Een impressie van de levendige discussie.

Van huis uit is David van Reybrouck archeoloog. Geen alledaagse achtergrond voor iemand die zich buigt over wereldpolitiek en burgerberaden. Maar wie Van Reybrouck hoort, begrijpt waarom de blik van ver, van heel ver terug zelfs, ons iets kan leren over het nu. Archeologie leert je denken van onderop, vanuit de scherven, vanuit individuele mensen. Archeologie is voor Van Reybroeck een blijvende bron van voeding bij het schrijven. Zijn teksten bouwt hij op vanuit het individu en zo kantelt steeds het perspectief.

Waarheid heeft meerdere kanten

Becker wil weten of dat geen risico is, vanuit individuen denken. Wordt het dan niet te subjectief? Van Reybrouck glimlacht en geeft aan dat waarheid meerdere kanten heeft. Waarheid is het best te vergelijken met de facetten van een diamant. Als inspiratiebron noemt hij het Jainisme, een Indiase filosofie die niet-eenzijdigheid centraal stelt. Andere inspiratiebronnen zijn onder anderen Hannah Arendt en Camus, denkers op de grens met filosofie.

Politiek komt niet verder dan de grens

In zijn essay stelt Van Reybrouck een ongemakkelijke diagnose. Klimaat, migratie, mensenrechten, de grote problemen van deze tijd, zijn eenvoudigweg te groot voor het politieke systeem zoals we dat nu kennen. Nationale verkiezingen, partijpolitiek, angst voor verlies van kiezers: ze blokkeren échte oplossingen.

Sommige problemen zijn mondiaal, grensoverschrijdend. “Politici zitten nu eenmaal vast in denken in landen en landsbelang. Ze hebben niet de mogelijkheid om daar buiten te treden. Hoe los je dat op? Door een fundamenteel andere manier van organiseren." Voor mondiale thema’s bepleit Van Reybrouck het instellen van een Global Assembly, vergelijkbaar met burgerberaden op nationaal niveau.

Burgerberaden: luisteren naar elkaar

Met burgerberaden op nationaal niveau is inmiddels de nodige ervaring opgedaan. Burgers – niet gekozen maar geloot, dus zonder de noodzaak kiezers te moeten behagen – gaan met elkaar in gesprek over urgente thema’s. Om complexe zaken nader te belichten, kunnen deskundigen worden uitgenodigd. België experimenteerde er als eerste mee. Nederland loopt achter.

Van Reybrouck geeft een voorbeeld van zo’n burgerberaad: het eerste Belgische burgerberaad, over migratie, vijftien jaar geleden. Tien mensen per gesprekstafel, begeleid door een gespreksleider. Eerst geven ze het huidige beleid een rapportcijfer. Daarna zoeken ze antwoorden op de vraag wat er moet gebeuren om het cijfer te verbeteren. 

En wat blijkt? Niet gehinderd door partijbelangen of angst voor kiezersverlies stijgen mensen boven zichzelf uit. Ze denken verder en het resultaat mag er zijn: effectieve oplossingen met draagvlak in de samenleving. Uit zo’n beraad komt geen vrijblijvend advies maar een collectieve oproep aan de politiek: “Help ons het deksel op de koekjestrommel te doen.”

Van Reybrouck, buiten bestaande kaders denkend, pleit ervoor het instrument burgerberaad te institutionaliseren. Zo zou in Nederland de Eerste Kamer een Burgerberaad kunnen worden, of er zou aan het parlement een Derde Kamer toegevoegd kunnen worden. Ook oppert hij de mogelijkheid het Burgerberaad op te nemen in de Sociaal Economische Raad (SER).

En wereldwijd?

Wat als we een vorm van burgerberaad wereldwijd zouden invoeren? Filosofeert Van Reybrouck verder.  Een Global Assembly: honderd mensen uit alle hoekjes van de wereld. Een geitenboer uit India, een leraar uit Spanje, een huishoudster uit Kameroen. Geen politieke functie, geen machtsspelletjes. Met tijd, ruimte en begeleiding om echt na te denken en met oplossingen te komen voor de wereld van morgen.

En lobbyisten, gaan die geen zand in de machine gooien? “Ach, die weten niet eens wie ze moeten bellen bij een burgerberaad. Laat ze maar komen. Het zal ze niet lukken er tussen te komen zoals bij een etentje met een politicus vaak zo gemakkelijk gaat.” 

Applaus en lange rij

De inspirerende bijeenkomst eindigde met een enthousiast applaus en een lange sliert bezoekers bij de signeertafel voor de Denker der Nederlanden. 

 

Wist je dat Roelants dit soort bijeenkomsten vaker organiseert? Schuif gerust eens aan. En wie weet, loop je zomaar tegen een idee aan dat je wereldbeeld laat kantelen. Hun hele agenda vind je hier. 

Fotografie: Roelants 

Dit vind je misschien ook leuk...

Geschreven door: Luus Veeken Bekijk profiel
Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen