Beeldende Kunst Nijmegen: What Are Men to Rocks and Mountains? Bij P-OST

3 oktober 2022 | Jeroen Popelier

Wat is de moeite waard om te zien in de stad? Beeldende Kunst Nijmegen vraagt het aan verschillende schrijvers, die hun gedachten delen over beeldende kunst in de stad. Deze keer bezoekt Jeroen Popelier de tentoonstelling What Are Men to Rocks and Mountains? bij P-OST.

P-OST (voorheen Expoplu) is gevestigd in de Paraplufabriek aan de Van Oldenbarneveltstraat in Nijmegen. In dit multifunctionele pand heeft het nog vrij jonge expositieplatform thans een geschikte ruimte gevonden: industrieel, wit en met doorvallend licht van boven. Verder een strakke inrichting en verzorgde vormgeving, met veel aandacht voor de begeleidende publicaties. Momenteel is de expositie What Are Men to Rocks and Mountains? te bezichtigen. Hierin brengt curator Lieke Wouters werk tezamen van een internationaal gezelschap kunstenaars.

Spiritualiteit vs. Pessimisme

De tentoonstelling biedt een intrigerende blik op de verschillende, veelal schadelijke manieren waarop het menselijk handelen zijn weerslag heeft op de materiële wereld. Op schermen en in bewegend beeld, vaak vergezeld van audio, wordt een keur aan (mogelijke) scenario’s voor de bezoeker uitgetekend. Hierbij valt op dat er regelmatig ruimte is voor spiritualiteit en magie, die dan als tegengif gelden voor de vrij pessimistische realiteit waar wij onverminderd op afstevenen.

Poëtische paradoxen

Prachtig gevonden vind ik een glazen bol met daarin een tot stof vermalen iPhone, waarmee Ingrid Burrington dit gebruiksvoorwerp in verschijningsvorm terugbrengt tot één van zijn bestandsdelen: sillicium. Maar er gebeurt in dit kleine, poëtische werk nog veel meer. Waar een smartphone de illusie wekt de wereld te ontsluiten voor zijn gebruiker, daar houdt dit apparaat er gelijktijdig een zeer ingrijpende surveillancepraktijk op na. Deze paradox wordt in Alchemy Studies temeer zichtbaar doordat wij als toeschouwer worden uitgenodigd om in de glazen bol te kijken, een handeling die we van oudsher associëren met het verkrijgen van macht, bijvoorbeeld over de toekomst.

_{^{Alchemy Studies}}

Het is ironisch dat we in Burringons werk tegelijkertijd onszelf weerspiegeld zien, wat prachtig illustreert hoe machtige techbedrijven in groeiende mate juist vooral de gebruiker monitoren die zo gewillig van hun diensten gebruik maakt. Zonder woorden te hoeven gebruiken maakt Burrington feilloos inzichtelijk hoezeer de hedendaagse informatietechnologie, het menselijk vooruitgangsideaal en de soms onheilspellende uitwerking daarvan in de praktijk met elkaar verweven zijn.

Natuur in het licht

In Technofossils laat Louise Silfversparre ons kennis maken met een reeks nieuwe, mineralen, die resulteren uit de uitputtingsslag waaraan de mens met zijn moderne industrieën de natuurlijke wereld heeft onderworpen. Doordat Silfversparre in haar werk het zoeklicht laat vallen op de mogelijkheden die dit proces de natuur biedt, benadrukt zij dat de natuur over een autonomie en reflexiviteit beschikt die voorbijgaan aan de passieve rol die zij doorgaans verkrijgt in het humanistische verhaal van het antropoceen. Aldus plaatst Silfversparre het handelen van de mens in de grotere geschiedenis en toekomst van de biotoop waarin zij leeft. Een omineuze maar vindingrijke omdraaiing van de rollen, geheel in lijn met de titel van de expositie waarin het werk in te zien is.

_{^{Technofossils}}

Afrofuturisme

In een apart hokje wordt de video Earth Mother, Sky Father van Kordae Jatafa Henry getoond, dat tevens te zien is in het Afrika Museum in Berg en Dal. Het werk bestaat uit film, animatie, dans en muziek, en laat een alternatieve leefomgeving zien waarin de minerale rijkheid van het continent Afrika via toekomstige rituelen ten slotte aan zichzelf behouden blijft. De grens tussen mens en machine, cultuur en natuur wordt in dit werk vertroebeld om plaats te maken voor een narratief waarin technologie en menselijk handelen samenkomen om tot schoonheid en respect te verheffen. Het werk fungeert zodoende als een spiritueel toekomstvisioen dat simultaan een oplossing voorstelt voor de achtergestelde rol van Afrika op het wereldtoneel – slechts een hulpbron om te exploiteren – alsmede voor de schijnbaar hopeloze pogingen van de technologie om teneinde recht te doen aan de belangen van de natuur.

_{^{Earth Mother, Sky Father}}

Nieuwe interpretaties

Welbeschouwd lijken de kunstwerken in What Are Men to Rocks and Mountains? de conclusies van het antropoceen vooral als startpunt te nemen om vervolgens op zoek te gaan nieuwe interpretaties van de problematische relatie tussen de mens en zijn habitat. De expositie voelt daardoor ook wel aan als een buitenwetenschappelijk onderzoek, een veelgeziene trend in de hedendaagse kunstpraktijk. Het knappe hiervan is dat de werken afzonderlijk in thematiek uitwaaieren en hun eigen waarheidsclaims doen, maar tezamen een alarmerend en krachtig beeld van de toekomst opwerpen, waarin wellicht niet wijzelf maar vooral de materiële wereld om ons heen centraal staat. De expositie is nog tot en met 9 oktober te bezichtigen.