Magnetische halo in de Melkweg ontstaan door vorming van bubbels

_{⌂ » Werk & ondernemen » Nijmegen innoveert}

Wetenschappers, waaronder Marijke Haverkorn van de Radboud Universiteit, hebben grote magnetische structuren ontdekt rond onze Melkweg, die waarschijnlijk worden veroorzaakt door galactische gasstromen uit stervormingsgebieden. Deze structuren komen overeen met de eROSITA-bubbels die röntgenstraling uitzenden, wat wijst op een verband tussen gemagnetiseerde halo's en stervorming in sterrenstelsels.

Een nieuw onderzoek onder leiding van het Italiaanse Nationaal Instituut voor Astrofysica (INAF), waar onder andere astrofysicus Marijke Haverkorn van de Radboud Universiteit aan heeft meegewerkt, heeft een magnetische halo rondom onze Melkweg ontdekt. Ze identificeerden daarvoor verschillende magnetische structuren die zich ver boven en onder de Melkweg uitstrekken (en hoogtes bereiken van meer dan 16.000 lichtjaar of 150 quadriljoen kilometer). 

He-Shou Zhang, de eerste auteur van het artikel en onderzoeker bij INAF, benadrukt het belang van de resultaten: ‘We tonen aan dat stervorming rondom het centrum van de Melkweg aanzienlijk bijdraagt aan een enorme uitstoot van gas en materie. Onze bevindingen laten zien dat de magnetische richels die we hebben waargenomen geen toevallige structuren zijn, maar nauw verbonden met de stervormingsgebieden in ons melkwegstelsel.’

Marijke Haverkorn van de Radboud Universiteit vult aan: ‘Onze Melkweg blaast twee gigantische bubbels uit de melkwegschijf naar boven en beneden. In dit werk analyseerden wij röntgen-, gamma- en radiostraling die uit die bubbels komt. Hieruit bewijzen we dat de grootste bubbels geblazen worden door intense vorming van sterren. Deze stervorming zorgt ook voor grote magnetische structuren die zich om deze bubbels heen draperen.’ Daarmee is aangetoond dat deze magnetische velden ontstaan zijn door de vorming van de bubbels. 

eROSITA-bubbels

De onderzoekers kunnen met dit resultaat iets zeggen over het ontstaan van de zogenaamde eROSITA-bubbels, die door de eROSITA-satelliet (een röntgentelescoop aan boord van de Russisch-Duitse ruimtemissie Spectr-Roentgen-Gamma SRG) zijn waargenomen. Die bubbels worden op grote schaal aangedreven door gigantische wolken van gas en energie die bij de explosieve dood van sterren in een supernova worden uitgestoten. Opmerkelijk ge[-noeg strekken deze bubbels zich over een groot deel van de hemel uit.

Het onderzoek onthult dat de magnetische velden binnen deze bubbels dunne sliertachtige structuren vormen, filamenten. Deze filamenten strekken zich uit tot ongeveer 150 keer de diameter van de volle maan. 

Stervorming

‘Dit onderzoek betekent een belangrijke stap voorwaarts in ons begrip van de Melkweg’, zegt Gabriele Ponti van het INAF. ‘Het is algemeen bekend dat zogenaamde 'actieve' centra van sterrenstelsels straalstromen kunnen lanceren, die een grote impact hebben op dat sterrenstelsel. Onderzoek wijst uit dat dergelijke straalstromen de groei van sterrenstelsels en de zwarte gaten in hun centra reguleren. Wat ik hier fascinerend vind, is dat we zien dat ook de Melkweg, een niet-actief sterrenstelsel zoals vele andere, krachtige uitstoten heeft. Misschien onthult de Melkweg een fenomeen dat veel voorkomt in Melkwegachtige sterrenstelsels en helpt het ons licht te werpen op de groei van sterrenstelsels.’

Dit artikel verscheen eerder op Radboud Universiteit.